[
23 Nov 2011 ] [
حمیده سادات هاشمی ] [
محیط زیست ]
۳۵ میلیون داوطلب در سراسر جهان برای نجات کره زمین همکاری می کنند
شاید به نظر مشارکت در امور مربوط به محیط زیست در قالب پاکسازی کار ساده ای باشد، اما همین کار به ظاهر ساده یک فرصت استثنایی است که شاید هرگز تکرار نشود.
طرح مشارکت جهانی در پاکسازی محیط زیست فرصتی را به تک تک ساکنان کره زمین داده است تا برای یک بار هم که شده بخواهند خطاهایشان را نسبت به آفرینش خداوند جبران کنند؛ جبرانی هرچند کوچک و هرچند ساده اما بی شک بسیار سرنوشت ساز. حتی یک تصمیم کوچک برای اقدامی عملی در این خصوص می تواند تاثیر شگفت انگیزی در ابعاد جهانی برای حفاظت از محیط زیست داشته باشد.
پروژه مشارکت جهانی در پاکسازی کره زمین یک برنامه بین المللی است که با مشارکت برنامه محیط زیست سازمان ملل (UNEP)شکل گرفته است، یونپ این برنامه را که با هدف مشارکت جهانی در جهت حفاظت از محیط زیست ایجاد شده از طریق اطلاع رسانی، فرهنگ سازی، آموزش و درگیر کردن گروه های مختلف مشارکتی در جهان هماهنگ می کند. این ایده اولین بار در سال ۱۹۹۳ یعنی حدود ۱۸ سال پیش توسط فردی به نام ایان کارنان که برنده جوایز بین المللی در زمینه اقدامات زیست محیطی است، از استرالیا شکل گرفت.
این فعال زیست محیطی همچنین با ارائه طرحی در سال ۱۹۹۸ برای «بسیج ده ها میلیون نفر از مردم در سراسر جهان به منظور احیای حس مسوولیت برای حفظ محیط زیست خود برنده جایزه ساساکاوا برای حفاظت از محیط زیست و نجات کره زمین شد.
● ۳۵ میلیون داوطلب برای نجات کره زمین
مشارکت جهانی در پاکسازی کره زمین برنامه موفقی است که با حدود ۳۵ میلیون داوطلب از ۱۳۰ کشور جهان می تواند بزرگ ترین کمپینی باشد که در سراسر جهان شکل گرفته است و بی شک این بزرگ ترین حرکت و همبستگی میان ساکنان سیاره زمین برای احیای دوباره آن است که اقدامی شگفت انگیز و ستودنی است.
شعار امسال این برنامه «محل ما..... سیاره ما.... مسوولیت ما» در نظر گرفته شده بود که به این ترتیب تلاش کرده است با تاکید بر فعالیت های محلی، فعالیت های جهانی را برای حفاظت محیط زیست مدیریت کند.
بر این اساس، هر ساله تعداد زیادی از افراد و گروه های مختلف از کشورهای سراسر جهان به این برنامه می پیوندند و این موج ایجاد شده هر ساله شتاب بیشتری می گیرد.
بررسی ها نشان داده است که گروه های داوطلب هر کدام برنامه ها و موضوعات متفاوتی را تنها با یک هدف جهت حفاظت از کره زمین در نظر می گیرند که در بخش حفاظت از محیط زیست مهم ترین آنها شامل حفاظت از حیات وحش، بازیافت، حفاظت از منابع آب، اطلاع رسانی و آموزش می شود. همچنین با توجه به این که امسال از سوی سازمان ملل، سال بین المللی جنگل ها نامگذاری شده است بیشتر فعالیت های این گروه مشارکتی نیز در رابطه با حفاظت از جنگل ها و تنوع زیستی برنامه ریزی شد.
تاکنون گروه های متفاوتی از جمله مدارس، مراکز آموزشی، شرکت ها، جوامع محلی، دولت ها و تشکل های غیردولتی و حتی گروه های خانوادگی به عضویت رسمی این طرح در آمده اند تا بتوانند الهام بخش دیگران برای توجه به حفظ محیط زیست و نجات کره زمین باشند.
● تشکل های غیردولتی، فعال ترین اعضا
براساس گزارش های عملکرد دریافت شده از سوی برنامه مشارکت جهانی در پاکسازی کره زمین، سال ۲۰۱۰ تاکنون موفق ترین سال برای پاکسازی کره زمین بوده است که این موفقیت تعداد مشارکت کنندگان و گستردگی مناطق جغرافیایی تحت پوشش را شامل می شود.
بررسی ها نشان داده است تاکنون بیش از ۸۰۰ سازمان دولتی و غیردولتی از ۱۳۰ کشور جهان به این طرح پیوسته اند و همواره بر تعداد آنها اضافه می شود.
این داوطلبان از سراسر جهان شامل الجزایر، زیمبابوه در آفریقا، استرالیا، ویتنام در اقیانوسیه و آسیا، بحرین و امارات عربی متحده در غرب آسیا، آرژانتین و ونزوئلا در آمریکا و بلژیک و انگلیس در اروپا می شوند.
آمار نشان می دهد، بزرگ ترین گروه مشارکت کنندگان به ترتیب شامل کشورهای مناطق آمریکای لاتین و کارائیب با ۲۹ درصد، آسیا و اقیانوسیه با ۲۸ درصد، آفریقا ۲۶ درصد، اروپا ۱۰ درصد، غرب آسیا ۴ درصد و شمال آمریکا ۳ درصد است.
همچنین اصلی ترین گروه های مشارکت کنندگان شامل تشکل های غیردولتی ۴۲ درصد، جوامع محلی ۱۸ درصد، مراکز آمورشی ۱۵ درصد، دولت ها ۶ درصد، شرکت ها ۳ درصد و دیگر سازمان ها ۱۵ درصد است.
مشارکت کنندگان طی ۱۸ سال گذشته موضوعات متفاوتی را برای فعالیت های خود در نظر گرفته اند که شامل ۳۷ درصد موضوع حفاظت از محیط زیست، ۲۴ درصد موضوع آموزش، ۱۹ درصد موضوع جوانان، ۱۱ درصد موضوع سلامت و ۱۰ درصد دیگر موارد بوده است.
کاشت درخت، آموزش چهره به چهره برای حفاظت از محیط زیست، آشنایی با گونه های جانوری و گیاهی و نحوه حفاظت از آنها، پاکسازی سواحل، کمک به احیای مناطق تخریب شده و پاکسازی اعماق آب ها و کوهستان ها از جمله مهم ترین محورهای بخش حفاظت از محیط زیست بوده است.
● حضور تشکل های غیردولتی ایران
اما بد نیست گذری کوتاه به وضعیت ایران در اجرای این طرح بین المللی داشته باشیم. با جستجو در وب سایت این طرح بین المللی با عنوان ایران، نام ۲ تشکل غیردولتی مشاهده می شود که به طور رسمی در لیست اعضای برنامه قرار دارند. اگرچه فعالیت های پاکسازی و مشارکتی زیادی نیز در ایران برای حفاظت محیط زیست شکل می گیرد و طرح های متعددی در قالب تشکل ها و گروه های متفاوت زیست محیطی در کشور انجام می شود، اما این فعالیت ها غالبا به صورت فعالیت های مناسبتی مانند گرامیداشت روز زمین پاک و مانند آن انجام می شود و از این رو به نظر می رسد باید این حرکت های خودجوش با حضور هزاران علاقه مند به محیط زیست در چارچوب اهداف مشخص و با برنامه ریزی پیش برود، زیرا داشتن یک نقشه حرکت برنامه ریزی شده می تواند این فعالیت ها را به گونه ای موثرتر جهت دهی کند. به عنوان مثال حتی ارتباط بیشتر با این برنامه بین المللی می تواند بخش های مختلف فعال در زمینه محیط زیست کشور را با استفاده از تجارب کشورهای دیگر و ارتباط با متخصصان و کارشناسان زیست محیطی توانمند کند.
موسسه حیات وحش میراث پارسیان و مجمتع آموزشی ربانی، ۲ گروهی هستند که به عنوان اعضا نامشان در وب سایت این طرح درج شده است.
موسسه حیات وحش میراث پارسیان به عنوان نمونه پروژه پاکسازی سواحل میانکاله را با کمک گروهی از سازمان ها و موسسات دولتی و غیردولتی انجام داده است.
نکته: مشارکت جهانی در پاکسازی کره زمین برنامه موفقی است که با حدود ۳۵ میلیون داوطلب از ۱۳۰ کشور جهان می تواند بزرگ ترین کمپینی باشد که در سراسر جهان شکل گرفته است
این موسسه با همکاری اداره محیط زیست بهشهر، توسط یک فراخوان عمومی، گروهی ۲۰۰ نفره متشکل از افراد مختلف را برای پاکسازی ساحل شمالی میانکاله عازم این شبه جزیره کرد. این شبه جزیره که در جنوب شرقی دریای خزر واقع شده است «بهشت پرندگان مهاجر» نامیده می شود و هر ساله میزبان مهاجران زمستانی همچون فلامینگو و دیگر پرندگان نادر است. اما براساس گزارش این موسسه زیست محیطی متاسفانه به علت پراکندگی انواع پسماندها در این منطقه زندگی این پرندگان به خطر افتاده و آلاینده هایی که از طریق زباله ها وارد آب و زیستگاه پرندگان و دیگر جانداران می شوند چرخه غذایی حیات وحش منطقه را آلوده کرده است. براساس این گزارش، این پسماند ها که بیشتر ازطریق آب دریا وارد ساحل می شوند، شامل بطری های پلاستیکی، طناب و تور ماهیگیری، انواع کیسه های نایلونی، سرنگ و انبوه غیرقابل تصوری از انواع دیگر زباله ها بوده است. زباله ها پس از جمع آوری توسط افراد در کیسه های زباله قرار گرفت و در طول ساحل در فواصل مشخص گذاشته شد و سپس با همکاری سازمان بازیافت گرگان و کمپرسورهایی که در اختیار قرار داده شد حدود ۶ تن زباله جمع آوری و به کارخانه بازیافت گرگان انتقال یافت. به این ترتیب موسسه حیات وحش میراث پارسیان تلاش می کند با مجموعه اقداماتی به شکل های مختلف به حفاظت از حیات وحش ایران و زیستگاه های آن کمک کند. همچنین مجتمع فرهنگی آموزشی ربانی که طرح حفاظت از محیط زیست را با شرکت در برنامه های آموزشی ارائه کرده است، گروه دیگری است که با عنوان مدارس پیشرو برای حفاظت از محیط زیست فعالیت می کند.
هر ساله دانش آموزان این مجتمع آموزشی در مسابقات بین المللی با موضوعات زیست محیطی شرکت می کنند و اطلاعیه های مرتبط در این زمینه همواره به دانش آموزان اعلام می شود. مسوولان این مجتمع آموزشی معتقدند این روش بسیار مهمی برای گسترش فرهنگ زیست محیطی و جلب توجه دانش آموزان به موضوعات محیط زیستی است، زیرا هر گروه از دانش آموزان مشکلات را از یک نقطه نظر و دیدگاه بررسی می کند و سپس به تبادل اطلاعات خود با یکدیگر می پردازند. به این ترتیب مشاهده نقاشی ها و طراحی ها به دانش آموزان انگیزه برای دقت و توجه بیشتری به حفظ طبیعت می دهد.
از جمله فعالیت های دیگر این مجتمع آموزشی مشارکت در برنامه های پاکسازی کوهستان ، مراسم روز جهانی محیط زیست، آموزش روش های بازیافت و آشنایی با دیگر موضوعات زیست محیطی، شرکت در برنامه های درختکاری با همکاری دیگر مجتمع های آموزشی و برگزاری کارگاه های آموزشی در زمینه حفاظت از تنوع زیستی و محیط زیست است.
در بعد جهانی اجرای این برنامه با وسعتی بی نظیر دستاوردهای منحصر به فردی را به دنبال داشته است. یکی از نمونه های موفق اجرای مشارکت در پاکسازی جهانی، همبستگی گروه های داوطلب برای حل چالش آلودگی هوا و حفاظت از منابع آب در کشور اندونزی بوده است.
مطالعات نشان داد که پایتخت اندونزی نیازمند ۲۳ هزار هکتار فضای سبز به منظور کنترل و پایش آلاینده های هواست که این وسعت حدود ۳۵ درصد از بخش جاکارتا را شامل می شود.
به این ترتیب حدود ۵۰ هزار نفر داوطلب اجرای این طرح در یک سال اقدام به کاشت ۱۰ هزار درخت در ۴۸ موقعیت متفاوت کردند که بی شک این طرح تاثیر مهمی در پالایش آلاینده های هوا داشته است.
نمونه موفق فعالیت این گروه های داوطلب برای پاکسازی کوهستان در کشور ژاپن است که تنها در یک روز در یکی از کوهستان های ژاپن ۷۱ هزار قوطی و بطری جمع آوری شد. این فعالیت ها نمونه های موفقی از همبستگی جهانی برای نجات کره زمین است که شامل هزاران نمونه دیگر می شود و می تواند الگو و تجربه خوبی برای استفاده دیگر کشورها باشند به این ترتیب مشارکت در اجرای این برنامه بین المللی فرصتی است برای ساکنان کره زمین تا بتوانند با حرکتی منطقه ای و اندیشه ای جهانی هر کدام به تنهایی یک نگهبان زمین باشند.
منبع: Clean up the world
