شرق، صدرا محقق: وارونگي دما، آلاينده‌هاي سمي، روزهاي ناسالم، شاخص کيفيت هوا، بيماران قلبي، کودکان و سالمندان و درنهايت مرگ‌ومير. اين واژه‌ها چند سالي است به آشنا‌ترين واژه‌ها براي ساکنان تهران و هفت‌کلانشهر ديگر به‌خصوص در اين وقت از سال کشور بدل شده‌اند. واژه‌هايي که در قالب گزارش و خبر و تحليل و مقاله از موضوع و داستاني تکراري و هميشگي مي‌گويند: آلودگي هوا.
در اين ميان نيز هر سال از سوي مسوولان و برخي صاحبنظران يک مقصر تازه براي اين بحران بزرگ پيدا مي‌شود. يک‌سال خودروهاي فرسوده، يک‌سال افزايش تعداد خودروها، يک‌سال خودروهاي تک‌سرنشين، يک‌سال بنزين آلوده، يک‌سال صنايع آلاينده، يک‌سال نباريدن باران و نوزيدن باد، يک‌سال اجرا نشدن طرح جامع کاهش آلودگي هوا و...، اما اصل قصه چيست و ايراد کار کجاست؟ به نظر مي‌رسد علاوه بر همه اينها نبود عزم و تصميمي واحد و راسخ براي حل اساسي اين مشکل اصلي‌ترين دليل حل‌نشدن موضوع هميشگي آلودگي هوا در تهران است.
آنقدر مشکل تهران حل نشد و فقط هر سال کار به انتقاد و ايراد و آمار دادن از آلودگي گذشت که اين معضل چون بيماري مسري به ديگر کلانشهرهاي کشور شيوع پيدا کرد. حالا قصه‌آلودگي فقط درد پايتخت‌نشينان نيست. مردمان شهرهاي کرج، مشهد، اراک، تبريز، شيراز، اصفهان و اهواز هم به اين درد گرفتار شده‌اند.
اوج قصه آلودگي هم هميشه اين فصل از سال است، اوايل پاييز تا اوايل تابستان، اگر از باد و باران هم خبري نباشد همه‌چيز بدتر و تلخ‌تر مي‌شود. مثل همين دو روز گذشته در تهران که شدت آلودگي آنچنان بالا بود که مزه دودودم خودروها به‌علاوه ريزگردهاي خيمه‌زده بر آسمان شهر را مي‌شد زير زبان به‌آساني حس کرد.
آمارهايي که مديرعامل شرکت کنترل کيفيت هواي تهران هم اعلام کرد از بحراني بودن وضعيت در هواي تهران خبر مي‌داد، به اندازه‌اي که تهران و تهراني‌ها اين دو روز را در شرايط ناسالم سر کردند. رشيدي در گفت‌وگويي که با ايسنا داشت، با بيان اينکه شاخص کيفيت هوا در پايتخت 138 بوده و بيشترين ميزان آن با عدد 215 متعلق به منطقه 19 است، افزود: «در حال حاضر با توجه به اينکه شاخص کيفيت هوا بين صد تا 150 قرار دارد، هواي پايتخت در شرايط ناسالم براي گروه‌هاي حساس است. در همين راستا توصيه مي‌شود که بيماران قلبي، کودکان، سالمندان و بانوان باردار از فعاليت در اين شرايط هوايي پرهيز کنند.» بر اساس اعلام مديرعامل شرکت کنترل کيفيت هواي تهران علت افزايش ريزگردها در هواي پايتخت در روز گذشته برخورد دو توده سرد و گرم بود و همين امر سبب ايستايي شديد هوا شد.
رشيدي، دو منشا داخلي و بيروني را براي افزايش ذرات معلق کوچک‌تر از 5/2ميکرون در هواي پايتخت عنوان کرد و افزود: منشا بيروني ريزگردهايي است که از غرب و جنوب غرب کشور به پايتخت مي‌آيد و عوامل داخلي نيز ناشي از احتراق موتور خودروها، اصطکاک بين لاستيک و سطح خيابان و... است؛ بنابراين مشخص است که افزايش ذرات معلق کوچک‌تر از 5/2ميکرون الزاما وابسته به فرآيند سوختي نيست. اين کارشناس همچنين گفت بر اساس پارامترهاي هواشناسي، پيش‌بيني مي‌شود که اين مشکل تا رسيدن به روزهاي پاياني هفته حل شود، چرا که بر اساس پيش‌بيني‌ها از روز چهارشنبه با افزايش سرعت باد روبه‌رو خواهيم بود و از روز پنجشنبه و جمعه نيز با توجه به تعطيلات رسمي، حجم ترددها کاهش مي‌يابد.
در خبري ديگر پيرامون موضوع آلودگي خبرگزاري مهر از برگزاري جلسه‌اي ميان رييس سازمان حفاظت محيط‌زيست با نمايندگان مجلس شوراي اسلامي پيرامون موضوع آلودگي خبر داد. اين خبر را کمال‌الدين پيرموذن، عضو هيات‌رييسه فراکسيون محيط‌زيست مجلس اعلام کرد. او با بيان اينکه سلامت شهروندان را بيش از اين نمي‌توان با آلاينده‌هاي هوا در خطر انداخت از برگزاري جلسه اين فراکسيون با معاون رييس‌جمهور و رييس سازمان محيط‌زيست با محور آلودگي هوا در عصر سه‌شنبه خبر داد. البته قرار بود طي دو هفته گذشته جلسه اعضاي هيات‌رييسه فراکسيون محيط‌زيست با معصومه ابتکار رييس سازمان‌محيط‌زيست برگزار شود.
اين نماينده مجلس درخصوص موضوع آلودگي هوا و طرح جامع کاهش آلودگي هوا نيز گفت: «درخواست ما از مسوولان سازمان‌محيط‌زيست پيگيري و اجراي طرح جامع کاهش آلودگي هواست، با توجه به اينکه وارد نيمه دوم سال شديم و آلودگي هوا چندبرابر مي‌شود و هواي تهران نيز که اصلي‌ترين کلانشهر کشور است به مشکل برخورده است. از سويي راهکارهاي مقطعي جوابگوي موضوع آلودگي هوا نيست، در اين راستا بايد مسوولان از سياست‌هايي استفاده کنند که اين معضل را به صورت ريشه‌اي حل کنند چرا که نمي‌توان سلامت شهروندان را بيش از اين به خطر انداخت.»
در سويي ديگر مرتضي طلايي نايب‌رييس شوراي شهر تهران در جلسه علني اين شورا با ورود به موضوع آلودگي هواي پايتخت در اظهار نظري اعلام کرد: «براساس آمار سازمان بهداشت جهاني، ايران در ميان آلوده‌ترين کشورهاي جهان از نظر آلودگي هوا قرار دارد و جايگاه سوم را به خود اختصاص داده است.» او در ادامه افزود: «ما نمايندگان مردم در شوراي شهر تهران هستيم و بايد سپر افراد بي‌دفاع، کودکان، بيماران، جانبازان و سالمندان در مقابله آلودگي مرگ‌آور هواي تهران باشيم. ما حتي در مقابل جان يک شهروند هم مسووليم چه برسد به وضعيت کنوني و حجم آلودگي که انواع و اقسام سرطان‌ها و بيماري‌ها به‌صورت کاملا مستقيم به مردم عرضه مي‌شود.» طلايي با بيان اينکه سپر افراد بي‌دفاع‌شدن در برابر آلودگي هوا با حرف زدن امکان‌پذير نيست تاکيد کرد: «حرف‌هاي مسوولان و دستگاه‌ها درباره آلودگي هوا مثنوي هفتاد من است. از اين‌رو حرف‌زدن درباره آلودگي هوا کافي است و بايد زمان‌بندي مشخصي براي حل اين معضل تعريف کنيم و از دولت و دستگاه‌هاي مربوطه استدعا داريم که براي کاستن درد و رنج آلودگي هوا قدم بردارند.» نايب‌رييس شوراي شهر تهران با بيان اينکه گام اوليه براي حل معضل آلودگي هوا در تهران و ساير کلانشهر‌ها بايد به‌حدي بلند باشد که مردم اين گام را لمس کنند و با آنها همگام شوند، گفت: «بپذيريم مشکل آلودگي هوا با سخنراني، بيانيه و مصاحبه حل نمي‌شود. سوال من اين است آيا مرگ سالانه صد‌ها انسان به ويژه کودکان و سالمندان براي پايان دادن به اين داستان تکراري آلودگي هوا کافي نيست.»
طلايي با اشاره به اينکه براساس آمار سازمان بهداشت جهاني، ايران در ميان آلوده‌ترين کشورهاي جهان قرار دارد و جايگاه سوم را به خود اختصاص داده است، افزود: متاسفانه در دولت قبل آلودگي هوا عرصه کشمکش سياسي شده بود تا آنجا که موضوع آمارهاي مرتبط با آلودگي هوا هم محل مناقشه مي‌شد. اگرچه ظاهرا در ثبت احوال ۱۸مورد به عنوان دليل فوت شهروندان مشخص شده است اما تحقيقات نشان مي‌دهد مرگ‌ومير ناشي از بيماري‌هاي قلبي و عروقي و تنفسي و سکته‌هاي مغزي بيشترين سهم را در تهران به خود اختصاص داده است که ارتباط معناداري بين مرگ و ميرهاي ناشي از بيماري‌هاي ذکر شده با آلودگي هوا وجود دارد. آمار بالاي ايست قلبي شهروندان تهراني گوياي افزايش ميزان آلاينده‌ها در پايتخت است. از اين‌رو مي‌توان گفت آلودگي هوا وضعيتي نگران‌کننده دارد.
اگرچه در اين نطق عضو شوراي شهر تهران به‌صراحت از ارتباط مستقيم ميان مرگ شهروندان و آلودگي هوا سخن به ميان آمده است، اما مشابه همه اين حرف‌ها سال گذشته و سال‌هاي قبل از آن هم گفته شد با اين حال وضع آلودگي هوا هميشه همين بود و انگار خواهد بود.
