چندی است که جدل دربارهی تغییرات آب و هوا شدت گرفته است. برای برخی از نظر فیزیکی و شیمیائی و برای برخی دیگر از نظر بیولوژیکی و حیات روی زمین و برای عدهای مسئله اجتماعی و فلسفی و برداشت های سیاسی مهم است. من در اینجا بحث را روی بخش فیزیکی و شیمیائی متمرکز می کنم.
زمین گرمایخودش را از اساسا از خورشید میگیرد و آنرا در جو خود ذخیره میکند. گرمای سطح خورشید تقریبا 6000 درجه ی کلوین است (یعنی تقریبا 5700 درجه ی سانتیگراد). این گرما وقتی به زمین میرسد از آن مقداری برابر با دمای متوسط سطح زمین باقی می ماند. یعنی معادل 25 درجه ی سانتیگراد. اما این دما را دستگاههای اندازه گیری دما در خارج از جو زمین که به توزیع طول موجهای پخش شده در زمین حساس هستند برابر 19ـ درجه نشان میدهند. این 44 درجه تفاوت از چه چیزی ناشی میشود؟
دو مولکول در جو زمین بسیار مهم هستند که باعث جذب گرما شده و مانع خروج گرما از آتمسفر میشوند. یکی از این مولکولها آب است و دیگری مولکول گازکربنیک (CO2 ). این دو مولکول طول موجهای خاص خودشان را گرفته و به ارتعاش درونی خود میپردازند. بدلیل اینکه امواج جذب شده بوسیله ی آب با امواج جذب شده بوسیله ی گازکربنیک متفاوت با آب است، تاثیر ایندو را بیک اندازه در گرمای محیط زیست مهم کرده و بررسی هردو را مبرم میسازد.
داستان از این قرار است که امواج جذب شده در اسکلت مولکولهای آب (H2O) شناور در هوا باعث برانگیختگی مولکول آب می شود و زمانی که دمای محیط کاهش مییابد مولکول برانگیخته شده به حالت پایه ای خودش نزول کرده، گرمای گرفته شده را به محیط پس میدهد. حالا دلیل اینکه کویرها و مناطق خشک روزها گرم و شبها سرد میشوند، معلوم میشود. روزها چون ذرات آب در جو این قسمت ها نیست که گرما را گرفته و به ارتعاشات مولکولی تبدیل کند. و از سوئی شبها هم باز آبی نیست که گرما را به محیط پس بدهد. باعث میشود که در این مناطق روزهای گرم و طاقت فرسا و شبهای سردی بوجود بیآید. در حالی که در مناطق شرجی شبهای بسیار گرم و نا متبوعی حکم فرماست. در این مناطق مولکولهای آب انرژی گرفته شده از خورشید را به محیط اطراف خود بصورت گرما پس میدهند. قشر پائینی زمین یعنی تروپوسفر Troposphere که ابرها آنجا بوجود می آیند برای نور مرئی شفاف بوده ولی برای مادون قرمز تاریک است. یعنی مادون قرمز را بخود جذب میکند. همین مادون قرمز است که انرژی گرمایش نوری را با خود حمل میکند. ولی این اشعه در قشر انباشته از ذرات آب ترمز میکند. همین ترمز شدگی موجهای مادون قرمز است که باعث میشود که دستگاههای ما در خارج از آتمسفر، زمین را سردتر از آنی که هست نشان دهند. چرا که این امواح به دستگاههای نصب شده در خارج از آتمسفر نمی رسد.
بایستی در نظر گرفت که این شانس بزرگی است که آب و گازکربنیک انرژی گرمائی را گرفته و نگهمیدارند و گرنه زمین چنان سرد میشد که بسیاری از گیاهان و جانوران و حتی انسانها نمیتوانستند زندگی کنند. این حفظ گرما توسط ذرات آب و گازکربنیک و متان و اُوزون را "اثر گلخانه ای" مینامند. بیشترین گرما توسط آب حفظ میشود و سپس گازکربنیک و بقیه در پس دادن گرما به پای ایندو نمیرسند.
چرا من واژه ی پس دادن گرما را بکار بردم. بدلیل اینکه گرمائی که متان (CH4 ) میگیرد چند دهه طول میکشد تا پس دهد و در ضمن مقدار متان در آتمسفر زمین بسیار کمتر از گاز کربنیک و آب است. گازهای chlorofluorocarbons (CFCs) (کلروفلوروکربن ها) به غیر از تاثیری که در کاهش اُوزون دارد (مبحثی که بزودی ارائه خواهد شد) قدرت حفظ گرمائی اش هزار برابر بیشتر از گاز کربنیک است ولی تجزیه اش در فضا میتواند صدها یا برخی مواقع هزاران سال طول بکشد تا دمای گرفنه را پس دهد. بدانجهت در افزایش دمای زمین نقش چندانی ندارد.
بدشانسی اینجاست که هرچه گازکربنیک محیط زیست افزایش یابد گرمای بیشتری را روی زمین نگه میدارد. این عمل باعث افزایش گرما در محیط های مختلف نیز میشود. متاسفانه آماری که از سال 1958 تا کنون گرفته شده است بطور روزافزونی افزایش گازکربنیک را نشان میدهد. گاز کربنیک از طریق سوخت فسیلی، سوخت درختان و روغنهای مختلف و برخی ترکیبات که در کارخانجات برای تولیدات برخی منسوجات لازم است بوجود می آید. اگر افزایش گاز کربنیک همین جور ادامه یابد تا سال 2050 دمای زمین به سه درجه بالاتر از اکنون صعود رفت. این سه درجه رقم بالائی است. کوههای یخی قطبهای شمال و جنوب در برخی نقاطشان آب شده، آب دریاها را افزایش خواهند داد. امکان اینکه برخی مناطق کاملا زیر آب برود نیز وجود دارد.
از سوی دیگر همین سه درجه افزایش باعث خواهد شد که بخار آب بیشتری روی زمین تولید شود و گرمای بیشتری را در خود نگهداشته و زمین بیشتر و بیشتر گرم شود. برخی معتقدند (David L Chandler 1) که افزایش مقدار آب بسیار خطرناکتر از گاز کربنیک است. دیوید اِل چندلر معتقد است که چون گاز کربنیک محصول جامعه ی متمدن است ما تمرکزمان بیشتر به کاهش مقدار آن معطوف شده است. در حالی که حتی اگر به مقدار حداکثر خودش هم برسد فقط %20 در افزایش دما شرکت خواهد کرد و نه بیشتر.
بالاخره افزایش دما برخی از نباتات و باکتری های مهم و حیوانات سردسیری را به نابودی خواهد کشاند. اسیدها و بازها و نمکهای طبیعی را که در رشد و نمو حیوانات و جانوران و حتی بشر مفید هستند رقیقتر ساخته و بازدهی کنش های طبیعی شان را کمتر خواهد کرد. املاح دریاها رقیقتر شده و موجب نابودی برخی از آبزیان خواهد بود. در مجموع فاجعه ی بزرگی در کمین بشر است.
Facebook
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان