بحث توسعه و الگوهاي مرتبط با آن از مسائل چالش بر انگيز چهار دهه اخير در دنياست. رويکردهاي توسعه در دهه هاي مختلف و همچنين در کشورهاي مختلف از تغييرات زيادي را به خود ديده اند و بنابر شرايط زمان که حاصل نيازهاي اقتصادي و اجتماعي است دچار تحول و بهسازي شده اند. در اين ميان کشورهاي پيشرفته نسبت به کشورهاي جهان سوم در گرايش به الگوهاي جديد و تطابق ساختار خود با مدل هاي جديد توسعه از دو مزيت نسبي برخوردار بودند. اول اينکه آنها توانسته اند مسائل و چالش هاي فرآيند توسعه را به صورت زيرساختي و بطني درک کنند و در نتيجه اهداف مدل خاصي از توسعه براي آن کشورها به صورت يک فرهنگ عمومي و يا به عبارت بهتر يک باور ملي تبديل مي شود اين بينش و باور در مديران و مردم ان کشور ها به يک شکل و در يک مسير است. نظير اتفاقي که در ژاپن بعد از جنگ جهاني افتاد و دوم اينکه به دليل اين باور و عزم عمومي نسبت به اهداف توسعه قدرت تطابق پذيري و هماهنگ شدن با مشکلات و استفاده بهينه از دستاوردهاي آن بسيار آسان تر و موفقيت آميز تر بوده است. نظير اتفاقي که در گذار از انقلاب صنعتي به انقلاب ارتباطات و اطلاعات در اروپا و آمريکاي دهه 90 رخ داد در چنين شرايطي تعجب نخواهيم کرد اگر شرکت نوکيا که توليد کننده کفش و همچنين در زمينه چوب بري فعاليت مي کرد به غول تکنولوژي ارتباطي تبديل شود. قطعا براي چنين تغيير بزرگي نياز به بستري بسيار مناسب وجود دارد.
چالشي که کشورهاي جهان سوم هميشه در گزينش مدل هاي توسعه خود با آن مواجه بوده اند اين است که آنها چون هميشه متاثر از فرايند هاي گذار در جهان بوده اند هيچگاه نتوانسته اند خود را با سرعت تغييرات و اثرات کاربردي هر يک از مدل هاي توسعه وفق دهند.
به عنوان مثال بسياري از کشورهاي فقير جهان هنوز در تغيير از مدل هاي توسعه عصر کشاورزي و گذار به مدل هاي توسعه عصر صنعتي با مشکل مواجه هستند و هنوز نتوانسته اند خود را از نياز هاي عصر کشاورزي رهايي بخشند و از سوي ديگر در درک کامل و صحيح قابليت هاي عصر صنعتي نيز موفق نبوده اند.
اين چالش ها توام با يک سردرگمي عجيب و گسترش اختلاف طبقاتي و شکاف اطلاعاتي در لايه هاي جامعه است که در عصر حاضر از آن به شکاف ديجيتالي تعبير مي شود که منظور از آن عدم دسترسي يکسان بخش هاي مختلف جامعه به فناوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي است. در اثر اين چالش ها بود که تقريبا از دهه 90 بحث هاي مربوط به مدل جديد توسعه يعني توسعه پايدار شکل گرفت که در آن جامع نگري جالب توجهي نسبت به همه شاخص هاي موثر در توسعه شده بود يعني اينکه کارشناسان توسعه موفق را در گروه توسعه متوزان و متناسب تمامي مسائل فرهنگي، علمي، اقتصادي، پزشکي و ... دانستند و لذا در برنامه ريزي هاي خود سعي کردند براي حل مشکلات سرمايه هاي جامعه را هر يک از شاخه هاي ذکر شده و در لايه هاي مختلف آن تزريق نمايند تا مشکلات هماهنگ و متوزان حل شوند.
اما اتفاقي که در عصر حاضر افتاده و باعث ايجاد تحولي در الگوي توسعه پايدار شده است بحث توسعه فناوري اطلاعات و ارتباطات است که از ديدگاه کارشناسان هم مي تواند ابزار توسعه باشد و هم بستر توسعه.
فناوري اطلاعات و ارتباطات به دليل کاربري هاي مختلف در حوزه هاي خدمات اجتماعي، علمي- آموزشي، فرهنگي، اقتصادي و...مي تواند نقش به سزايي در بهينه شدن فرآيند توسعه پايدار داشته باشد چرا که به دليل قابليت هاي گسترده و از همه مهمتر افزايش توان مديريت ساختار جامعه بر مبناي فناوري اطلاعات امکان هدايت هر چه بهتر و سرمايه هاي مادي و انساني را در جهت اهداف فراهم مي آورد.
آنچه در کشور مالزي به عنوان يکي از کشورهاي در حال پيشرفت اتفاق افتاد نتيجه همين گفتار بود. بينش روشن ماهاتير محمد در برنامه توسعه 2020 مالزي که با محوريت کاربرد همه جانبه فناوري اطلاعات و ارتباطات براي بهينه سازي الگوي توسعه پايدار است سبب شده است تا اين کشور با سرعت بسيار زيادي در مسير پيشرفت گام بردارد و به عنوان قطب جديدي از فناوري و علم در شرق آسيا قد علم کند.
توجه بحث توسعه پايدار مبتني بر فناوري اطلاعات و ارتباطات در کشور ما به عنوان يک کشور جهان سومي که از سرمايه هاي طبيعي و انساني فراواني بهره مند است يک ضرورت حياتي به شمار مي رود چرا که اگر چنين نباشد ما همچون عصر صنعتي تنها به گوشه اي از ظرفيت ها و موقعيت هاي ناب پي خواهيم برد و در نهايت مصرف کننده اي بيش نخواهيم بود.
به نظر مي رسد کشور ما نيز بايد در برنامه توسعه بيست ساله و برنامه هاي پنج ساله مختلفي که پيش رو دارد نگرش مشابهي را پيش بگيرد تا بتوان از ثروت ها و موقعيت هاي موجود استفاده بهتري کرد تا اينچنين در کلاف پيچيده تکنولوژي سردرگم نماند.
Facebook
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان