نوشته :
امی زلمان
ترجمه : امید شیرازی
عضو " بنیاد آینده نگری ایران "
سه شنبه، 17 ژولای 2012
از مفهوم رایج امروزی تحت عنوان " قدرت نرم" بیش از حد در ادبیات روابط بین الملل استفاده شده است. اکنون زمان آن رسیده است که به فهم جدیدی از قدرت سیاسی دست یابیم که منعکس کننده واقعیت های قرن بیست و یکم باشد.امی زلمان استدلال می کند که اندیشمندان جهانی نباید هر آنچه که در دنیای کنونی اتفاق می افتد را درون جعبه های راحت اما گمراه کننده قرار دهند.
برای اینکه نگاه منصفانه ای به جهان امروز و فردا داشته باشیم ضروری است که همه ابعاد مختلف و متعدد قدرت را درک کنیم که شامل سمبولیک و ملموس، فریب دهنده و زورگویانه می شود. بهتر است به جای مشغول شدن در بازی های ساخت اصطلاحات جدید، به زمانی با واژگان ساده تر باز گردیم و برای معرفی این کیفیت نوظهور از یک کلمه استفاده کنیم: قدرت
یعنی اینکه ما باید به فراسوی ایده های جوزف نای، رئیس سابق مدرسه جان اف کندی در دانشگاه هاروارد، برویم همانطور که اندیشمندان دیگری مانند یامی شن چنین کاری را پیشاپیش شروع کرده اند.
نای با معرفی مفهوم "قدرت نرم" مجموع واژگان تخصصی نظریه پردازان علوم سیاسی را در اوائل دهه 1990 را روزآمد کرد. این واژه و مفهوم مرتبط با آن، نگرش غالب قدرت سیاسی را دگرگون ساخت که تا آن زمان عبارت بود از کنترل بر دیگران که عمدتا از طریق تهدید نیروی مسلح یا فشار اقتصادی محقق می شد.
نای می خواست ترس های دوران پس از جنگ سرد را درباره اینکه ایالات متحده ظرفیت اعمال مناسب هر یک از اینها را از دست می دهد، تلاش کرد با ساخت این واژه ایده ای را احیا کند که همیشه در توصیف قدرت جزو موارد جانبی تلقی می شود. خلاصه ایده این بود که باید به نقش اساسی سمبل ها، عواطف، و ادراک ها در رفتار انسان ها توجه کرد.
اگر قدرت از طریق این کانال ها اعمال شود، آنگاه به خواست و اشتیاق دیگران تبدیل می شود. نای در این باره می گوید اینکه مردم "بخواهند آنچه را که شما می خواهید". فهم این جنبه از قدرت موجب می شود که ملت دارای رتبه برتر در سیاست بین الملل به نتایج دلخواه خود آسان تر دست پیدا کند.
بنابراین صرف نظر از اینکه آیا آمریکا بر حسب قدرت سخت در دوران پس از جنگ سرد در حال افول است، قدرت نرم آن رو به افزایش خواهد داشت. اگر قدرت سخت یعنی اینکه زورگوئی به کشورها برای گرفتن کیف پولشان، قدرت نرم که توجه اش معطوف به ارزش های جهان شمول، نهادهای مردم سالار غیر قابل مقاومت، و اشکال رایج سرمایه داری است، می خواهد از طریق توسل به عوامل ناخودآگاه افراد را فریب داده و اغوا کند.
چارچوب پیشنهادی نای موجب خوشحالی بعضی از افراد شد که چشم انداز ایده آلی از آینده غیر خشونت آمیز دارند. اما موجب عصبانیت کسانی شد که آن را فراخوانی برای کاهش پتانسیل نظامی ایالات متحده آمریکا می دیدند و نیز موجب آزار کسانی شد که می دیدند آمریکا باید پذیرای چهره ای نرم تر و زنانه تر از قدرت باشد.
البته کسانی هم هستند که بحث "قدرت نرم" را تلاشی شفاف به منظور نقاب زدن بر اقدامات آمریکا برای اداره امور جهان به سبک اعم از "سخت" یا "نرم" تلقی می کنند. ارزش کلیدی "قدرت نرم" نه در فراخوان ایدئولوژیک آن و نه در قصد بر پوشاندن مقصاد سخت و نه در انحراف توجه به سمت نرمی و ملایمت است.
بلکه قدرت نرم یک مفهوم مهم است زیرا یک جنبه از قدرت سیاسی را نامگذاری و برآن تمرکز کرد، یعنی قدرت سمبلیک، که در عصر جهانی شدن و شبکه ای اهمیت بسزائی دارد.
اشکال مختلف قدرت زورگویانه و جاذبه های فرهنگی به عنوان عناصر قدرت سیاسی در طی تاریخ تمدن بشری به کار رفته اند. اما در عصر های مختلف اولویت های مختلفی وجود داشته بسته به اینکه توانمندی های فنآوری و گرایش های روشنفکری چه بوده است.
در دوران های اولیه، قدرت داشتن بستگی به این داشت که آیا افراد به مواد خام دسترسی و کنترل توزیع آنها را داشتند. شکل عمده قدرت عبارت بود از زورگوئی، یا همان قدرت "سخت"، زیرا دربردارنده کنترل فیزیکی آنها بود.
امروزه قدرت سیاسی و اقتصادی به طور روز افزونی مبتنی بر اطلاعات و فنآوری های اطلاعات و تجارت جهانی و رسانه های پشتیبان آنها است. وابستگی متقابل جهانی مسبب ایجاد چالش های بین مرزی مانند تغییرات آب و هوائی، بیماری، جنایت، و تروریسم شده است که پرداختن به آنها نیازمند همکاری و مهارت های ساخت ائتلاف است.
این واقعیت که هر کسی و نه فقط رهبران سیاسی و مراکز رسانه ای حکومتی، دارای دسترسی به ارتباطات جهانی هستند موجب کاهش قدرت دولت ها شده است. در چنین شرایطی، قدرت یعنی توانائی تاثیر گذاری بر نتایج مطلوب در عرصه بین المللی، به شدت از نحوه درک و تفسیر مردم از آنچه که اطرافشان و درباره آنها روی می دهد، جریان می یابد.
ما به عنوان افراد، انتخاب های خود را بر اساس داستان های که به خود می گوییم درباره اینکه چه کسی هستیم، چه اتفاقی می افتد، و بعد از این به کجا می رویم، انجام می دهیم. کسانی که می فهمند که این داستان ها چگونه ساخته می شوند و چگونه می توان به آنها شکل داد احتمالا بیش از بقیه خواهند توانست کلید های قدرت را در قرن آینده در دست داشته باشند.
حتی باید نیروی زورگویانه "قدرت سخت" را بر حسب اثرات و ادراکات سمبولیک ملاحظه کرد. چرا؟ برای اینکه رخداد و اثرات آن را می توان آسان تر ضبط کرد و گسترش داد، بسیار دورتر و سریع تر از منبع اصلی.
نیروی خشن وقتی که در قالب سمبلیک ترجمه می شود به سلاحی متفاوت با ساز و کاری متفاوت تبدیل می شود درست مثل عکس های جنجال برانگیز اسیران عراقی در زندان ابو غریب که توسط نظامیان آمریکایی مورد بد رفتاری قرار گرفته بودند.
معترضان در بحرین که خواستار اصلاحات مردمسالارانه هستند و توسط نیروهای سرکوبگر به شیوه خشن سرکوب شده است، توانسته اند توجه بیشتری را به خود در غرب جلب کنند از طریق هدف گیری اعتراض های خود به سمت ایالات متحده به خاطر فروش سلاح به خاندان حاکم آل خلیفه.
به بیان دیگر، هر کسی یاد می گیرد که چگونه با کاربرد اطلاعات از آن به عنوان اهرمی برای کسب قدرت و استفاده از ارزش ها و عواطف در خدمت مقاصد مختلف استفاده کند.
قدرت هوشمند و فراتر از آن
در این حال، آمریکا در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما خود را به پیگیری و گسترش ایده "قدرت هوشمند" متعهد کرده است. وزیر امور خارجه، هیلاری کلینتون، از این اصطلاح برای توصیف یک سیاست خارجی که در آن " از همه ابزارهای موجود اعم از دیپلماتیک، نظامی، سیاسی، حقوقی، و فرهنگی" بهره برداری می شود،استفاده کرده است.
این گامی است در جهت یک چارچوب جامع که از آن ایالات متحده یا هر ملت بزرگ دیگری برای کسب قدرت و پیشبرد موثر آن استفاده خواهد کرد. اما ما باید از این هم هوشمند تر شویم و بفهمیم که چگوئه هر یک از این ابزارها دارای مولفه های نرم و سخت هستند.
کمک های بشردوستانه و امداد رسانی کلاسیک به عنوان مثال فراتر ازاینکه "نرم" باشند می توانند جنبه های زورگویانه داشته باشند. برعکس نیروهای نظامی که بنابرفرض ابزار سخت دارند می توانند در مانورهای مشترک یا ماموریت های حفظ صلح به کار روند و زمینه ای را ایجاد کنند که در آن اهداف توسعه به شیوه از اثر بخش اجرا شوند.
بنابراین نکته ای که در ابتدای مقاله به آن اشاره کردم درباره برچسب گذاری قدرت صرفا یک بحث معناشناختی نیست. طبقه بندی ها مترادف مفهومی جعبه های دارای برچسب است. آنچه که ما درباره طبقه بندی خاصی می گوییم به ما می گوید که درون جعبه چیست. طبقه بندی ها مفاهیم را به گونه ای مفید برای ما سازماندهی می کنند اما ایجاد چنین نظمی همچنین توانایی ما برای دیدن ارتباط بین ایده ها را محدود می کند.
تا زمانی که دیپلماسی دفاعی و اقتصادی در جعبه با برچسب " قدرت سخت" باشند ما نمی توانیم ببینیم که موفقیت آنها به اثرات سمبولیک به اندازه اثرات مادی بستگی دارد. تا زمانی که تلاش های دیپلماتیک و فرهنگی در جعبه با برچسب " قدرت نرم" باشند ما نمی توانیم ببینیم که شیوه های زورگویانه آنها چیست و اینکه می توانند اثراتی مشابه با اثرات خشونت داشته باشند.
پذیرش تمایز بین قدرت سخت و نرم همچنین مسبب پذیرش یک تمایز نادرست در بین اکثریت جامعه امنیت ملی آمریکا می شود. اینکه همه پذیرفته اند دولت – ملت ها تسلط زیاد در عرصه قدرت سخت دارند اما بازیگران غیر دولتی مزیت اصلی خود را در قدرت نرم جست و جو می کنند.
این ایده کلی ناشی از تمرکز تحلیلی قوی بر القاعده و سایر گروه های خشن بوده است که توانستند به شکلی پیچیده از کانال های ارتباطی استفاده کرده و با این مهارت خود در سال های پس از حادثه یازده سپتامبر دولت آمریکا را شگفت زده کنند.
اما این دوگانگی محکم دولتی / غیر دولتی ، اگر اصلا واقعا وجود داشته باشد، به سرعت در حال محو شدن است. دولت ها بیش از پس در زمینه استفاده از قدرت بازاریابی و روابط عمومی برای ارتقای جایگاه بین المللی خود مهارت کسب کرده اند، از طرف دیگر د سازمان های غیر رسمی مثلا کارتل های مواد مخدر در مکزیک از شیوه های خشونت آمیزی استفاده می کنند که توانایی دولت ها برای مقابله با آنها محدود است.
برای پرداخت به مساله های سخت که در سطح جهانی با آنها مواجه هستیم باید در برابر تمایل به طبقه بندی از پیش معین اشکال قدرت پرهیز کنیم. قبل از اینکه بپرسیم نام اشکال قدرت چیست باید بفهمیم که موجب تحقق چه چیزی می شوند و تحت چه شرایطی.
در غیر صورت در تعداد بیشتری از حوادث مانند بهار عربی و قیام های مردمی در سال 2011 ناظران بیرونی در برابر اختلاط شدید مولفه های مادی و سمبلیک قدرت برای ایجاد تغییرات سیاسی پیش بینی نشده غافلگیر خواهند شد.
ترجمه : امید شیرازی عضو " بنیاد آینده نگری ایران "
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان