هویت ایرانی
اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید:
امروز گفتمان همگانی در مورد هویت ایرانی امری بسیار ضروری است. برای آنکه ایران عزیز را از خطر فروپاشی رها کنیم، در گام نخست باید شناخت خود را از هویت و میراث گرانبهای فرهنگی که پیشینیان ما طی هزاره ها آفریده و به ما سپرده اند، بالا ببریم. میراث فرهنگی ایرانی دارای ارزش های ژرفی است که بسیاری از آنها حتی بر خود ما ایرانی ها پوشیده است و یکی از درد های بزرگ ما همین است.
هنگامی که ارزش هر چیز پر ارزش نمایان شود، انسان خود به خود در نگاهداری آن کوشش می کند. بر عکس اگر آن ارزش گم و ناشناخته باشد، کوشش لازم برای پاسداری از آن ارزش ها صورت نمی گیرد و ناآگاهانه به دور ریخته می شود. گواه درستی این ادعا این است که تمامی نیروهای خارجی مانند اعراب، اسکندر مقدونی، مغولان، ترکان غزنوی و سلجوفی و دیگران که با نگاهی تحقیر آمیز و برای نابود کردن فرهنگ ایرانی به کشور ما یورش بردند و کتاب خانه ها را سوزاندند، پس از آنکه با شمه ای از این فرهنگ غنی آشنا شدند ، خود مجذوب و تیمار دار آن شده و به ایرانیت گرویدند. این گواه محکمی است بر این که عنصر اصلی تشکیل دهنده هویت ایرانی، همان میراث فرهنگی چند هزار ساله ما است، و دیگر اینکه این عنصر پیوند دهنده و مانایی بخش است. بنا بر این ما برای بالا بردن مانایی و پایندگی ایران باید ارزش های بزرگ و ویژه فرهنگ ایرانی را هر چه بیشتر برای خود و دیگران آشکار و نمایان گردانیم. برای رسیدن به این مقصود باید گقتمانی پیگیر به پهنای جامعه و در راستای آشکار نمودن این ارزش ها به خود و دیگران صورت پذیرد. آنگاه خود مردم جامعه و حتی جامعه جهانی در پاسداری از آن خواهند کوشید و جدایی خواهان نیز به مام وطن باز خواهند گشت.
دقدقه من برای ایران در درجه یکم به خاطر ارزش بزرگی است که در ایرانیت نهفته، و دردرجه دوم به خاطر این است که ایران وطن من است. منظورم این است که صرف شناخت گوهر ایران هر فرد بشر را به کوشش برای حفظ آن وا می دارد و این شامل حتی جدایی خواهان هم می شود. پس شناساندن این گوهر به خود و دیگران امری واجب است. من بر این باور هستم که بر پایه جهان بینی اصیل ایرانی که پلورالیسم فرهنگی در آن جایگاه بالایی دارد، می توان یک جامعه خوشبخت و پویا را بنا نهاد که همه استعداد ها را برای تولید خوشبختی به کار می گیرد و میان انسانها یک هماهنگی زیبا و سازنده ایجاد می کند.
چند نکته بسیار مهم به نظر من میرسد که از آنجا که در هیچکدام از گفتگوهایی که من دنبال کرده ام به آنها اشاره کافی نشده، آنها را در اینجا بر می شمرم.
1. یک ویژگی فراموش شده ایرانی هست که بسیار با شکوه و بزرگ و از پایه های اساسی هویت ما و پایندگی ما است. شوربختانه ما اصلا به آن اعتنایی نمی کنیم، گویی از وجود آن نا آگاهیم، آبی است که در کوزه داریم ولی برای یافتن آن گرد جهان می گردیم. این ویژگی، مدل خاص ایرانی یک جامعه پر تنوع است که به باور من بهترین مدل برای یک ملت نیرومند است که شاید در هیچ کجای جهان به این شکل تکامل یافته و طبیعی وجود نداشته باشد. در خطوط زیر کوشش می کنم که این موضوع را روشن کنم
تنوع قومی، فرهنگی، فکری و سلیقه ای در جامعه سرچشمه توان، نوآوری، سازندگی، آسایش و خوشبختی است و لذا در تکامل جامعه نقش بسیار پراهمیتی دارد. این نکته ایست که متاسفانه کمتر کسی در جهان به آن توجه کافی دارد. حتی پیشرفته ترین جوامع مدرن امروز هم آن آن گونه که باید به این موضوع مهم واقف نیستند و گرنه نژاد پرستی باید در جامعه ریشه کن شده باشد. با وجود اینکه بعصی سیاست مداران غربی شعار جامعه چند قومی را می دهند، به معنی عمیق آن پی نبرده اند و فقط آن را برای جذب آرای مهاجران در هنگام انتخابات به کار می برند. و گرنه برای از بین بردن نژاد پرستی و نیز توسعه و استقرار حقوق بشر و دموکراسی در جامعه بشری تلاش جدی تری به کار می بردند که در آن صورت نیروی عظیمی آزاد می شد و تولید اقتصادی و نیز رفاه و خوشبختی همگان بالا می رفت. شوربختانه مردم جهان به دلیل کمبود این آگاهی به جای اسقبال از تنوع قومی، به بیگانه ستیزی و نژاد پرستی روی می آورند.
شایسته است که هر ملتی نقاط قوت خود را به خوبی بشناسد و با توجه به آن در صحنه جهانی عمل کند و به گفته رایج جایگاه واقعی خود را بشناسد. این شناخت، هویت ملی و اعتماد به نفس را در نزد خود و سیمای ملت را در نزد دیگران استحکام می بخشد. ما ایرانی ها مبدع پلورالیسم فرهنگی هستیم و در این مورد تجربه چند هزار ساله داریم و باید به آن ببالیم. برای جهان مدرن امروز این ویژگی، ایده آلی است که هنوز تحقق پیدا نکرده. شوربختانه بعضی از ایرانی ها به دلیل عدم شناخت از خود و میراث فرهنگی خود، همه چیز خود را به دیده تحقیر می نگریم و این باعث می شود که بر خلاف دیگر ملت ها، ویژگی های مثبت خود را نشناخته و از آن بهره نگیریم. گروهی از فعالان سیاسی به دنبال جمهوری فدرال ویا حتی جدایی طلبی هستند! جمهوری فدرال را به این منظور تاسیس می کنند که اقوامی جدا از هم را به هم پیوند بدهند، حال آنکه برای ایرانیان، این پیوند هزاران سال است که به هویت ما گره خورده و به شکلی کاملا طبیعی درآمده. بنا بر این روی آوردن به حکومت فدرال برای ما حرکتی به پس است، نه به پیش.
من عمیقا معتقدم که همین پلورالیسم قومی-فرهنگی ما ایرانیان بوده که در گذران تاریخ پر مخاطره مان، ما و هویت ما را همواره نجات داده. بنا بر این، اگر ما می خواهیم بزرگی، نیرو و پایندگی خود را حفظ کنیم، باید بدانیم که این فقط با خفظ تمامیت ما به عنوان یک ملت واحد میسر است، زیرا هستی ما از همین جا ریشه گرفته.
اگر انسان به اهمیت بالای پلورالیسم قومی-فرهنگی پی ببرد، نه تنها آن را عاملی منفی تلقی نمی کند و به بیگانه ستیزی یا قبیله گرایی روی نمی آورد، بلکه کوشش نیز خواهد کرد که آن را گسترش دهد. گروهی از چالش گران اشاره هایی به این موضوع می کنند. اما از آنجا که آگاهی کافی پیرامون این مسئله در آنها موجود نیست، آن را به شکل هایی ضعیف، ناکافی و گاهی نادرست و زیان آور مطرح می کنند. مثلا صرفا می گویند "همه ما ایرانی هستیم"، یا "در ایران اقوام گوناگون وجود ندارد، همه یک قومند". گفته آخری بسیار نادرست و زیان آور است. اصلا بزرگی هویت ایرانی در همین نهفته است که ما مجموعه ای از اقوام گوناگون هستیم که در کنار حفظ قومیت ها و ویژگی های قومی، توانسته ایم همچنان یک فرهنگ بزرگ مشترک ملی هزاران ساله برای خود بیافرینیم که به شکلی بسیار زیبا، طبیعی و کارا ما را به هم پیوند داده و از ما یک ملت پاینده و پرتوان به وجود آورده. دلیل اینکه هویت ایرانی از آن همه مخاطرات بزرگ و فراوان تاریخی جان به در برده و هنوز پابر جا است، همین پلورالیسم قومی-فرهنگی در کنار یک فرهنگ خوب مشترک ما است که بر پایه انسانیت و برابری انسانها و ارزش گذاری و بهره گیری از گونگونی بنا شده و لذا در دامان خود بزرگانی چون کوروش، فردوسی، خیام، سعدی، حافظ و بسیاری دیگر را پرورانده که سرتاسر پندار، گفتار و کردارشان پر است از بزرگ منشی و پند و اندرز های بخردانه که با گذر زمان کهنه نمی شوند و ای بسا به خاطر عنصر گرمی و انسانی و پیوند دهنده خود در آینده باعث نجات بشریت نیز خواهند شد.
یک جامعه چند قومی پایدار دو پایه دارد که با هویت آن آمیخته می شود:
- یک مجموعه مشترکات فرهنگی، از جمله یک زبان مشترک که یکایک افراد آن جامعه آن را از آن خود و بخشی از هویت خود بدانند. این مجموعه مشترکات فرهنگی باید به حد کافی قوی باشند تا حیات آن ملت دوام پیدا کند.
- با ارزش شمردن، احترام و پذیرش کامل و برابر همه اقوام و فرهنگهای گونگون تشکیل دهند آن جامعه.
استحکام هویت ایرانی و تمامیت ارضی ایران در اساس به آگاهی ما از این حقیقت پر اهمیت وابسته است. و ما باید بدانیم که در دنیای رغابتی امروز، این بزرگی یک ملت و میزان اتحاد درونی آن است که شرط لازم و اساسی ماندگاری و پیشرفت آنها می باشد. وحدت ایران پایه اساسی نیرومندی ایران است. اما اگر ایران تقسیم شود، این نیرومندی از دست خواهد رفت و کشورهای کوچک حاصله، اقتدار و توان رقابت امروز خود را از دست داده و نمی توانند از منافع خود در مقابل قدرت های بزرگ دفاع کنند.
2. بعضی ایرانی ها برای دفاع از ایران به ارزشهای ضد ایرانی مانند نژاد پرستی و توهین به ملیت های دیگر متوسل می شوند. یکی از بزرگی های فرهنگ اصیل ایرانی نگاهمثبت و محترمانه آن به همه انسان ها است.
اگر ما خود را وارثان ایرانی می دانیم که کوروش، فردوسی و بسیاری بزرگان دیگر آن را پروردند، باید فلسفه و جهان بینی آنها را درک کنیم و به آن عمل کنیم. کوروش نژاد پرست نبود، بلکه همه انسانها را یکسان می دید. او اولین انسان جهان وطن بود. بزرگی کوروش در همین نکته است. اصلا بر طبق تعریف من از ایرانیت، هر قومی در گیتی که دو اصل احترام به اقوام دیگر و نیز باور به یک فرهنگ مشترک ایرانی را قبول داشته باشد، می تواند در صورت تمایل به ایران و ایرانیت بپیوندد.
3. زبان فارسی جایگاه ملی و همگانی خود را به هیچ وجه از راه تحمیل از بالا به پایین به دست نیاورده، بلکه اقوام ایرانی در طی هزاره ها با عشق و اشتیاق به آن گرویده اند، به آن خدمت کرده و آن را پرورانیده اند. گنجینه گهر بار ادبیات فارسی گواه محکم و غیر قابل انکاری است بر درستی این ادعا. بنابراین حفظ زبان فارسی در ایران امروز و آینده از واجبات اصلی ما است.
مطلب‌های دیگر از همین نویسنده در سایت آینده‌نگری:
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان