۶ آبان ۱۳۹۶
تغییرات گسترده ای که با نام انقلاب از گذشته تا کنون در زندگی جوامع بشری رخ داده اند، در دو دوره مهم با تعابیر انقلاب صنعتی و انقلاب دیجیتال شناخته می شوند (و البته انقلاب کشاورزی را هم نباید از قلم انداخت). همه ما با همه وجود اثرات انقلاب صنعتی و انقلاب دیجیتال را در زندگی خود حس می کنیم. اما این مربوط به گذشته است و معمولا امور گذشته چون به تجربه مستقیم و ملموس ما در می آیند، فهم می شوند. ولی وقتی در مورد آینده صحبت می کنیم آیا حسی از تغییرات در ما ایجاد می شود؟ با پیشرفت روزافزون و افزایش پیچیدگی سبک زندگی بشر، رویدادی انقلابی تحت عنوان هوش مصنوعی که رگه هایی از آن در دنیای امروز قابل مشاهده است، دور از ذهن نیست و طرح این سوال که آیا در آینده، اثرات مشابه و گسترده ای همچون انقلاب های قبلی را ایجاد خواهد کرد، تصورات جالبی به همراه خواهد داشت.
اگر از تاثیرات قابل توجهی که انقلاب های صنعتی و دیجیتال در تمام شئون جامعه، زندگی، شرکت ها و الگوهای اشتغال ما ایجاد کرده اند، بگذریم، هوش مصنوعی، چالش های بزرگی نیز پیش روی جوامع و شرکت ها می گذارد تا از مزایای ارزشمند فناوری های هوش مصنوعی استفاده کرده، فرصت های فراوانی برای محصولات جدید و خدمات فراهم نموده و بهره وری را افزایش دهند و در عین حال از افزایش بیکاری و نابرابری های اقتصادی نیز اجتناب نمایند.
در یک دهه گذشته پیش بینی های بی شماری در مورد انقلاب آینده هوش مصنوعی و آثار همه جانبه ی آن بر روی جوامع، شرکت ها و زندگی های ما شده است. برای درک بهتر مسیر پیش رو باید گذشته را مرور کنیم. جدول زیر نقاط عطف سه انقلاب صنعتی، دیجیتال و هوش مصنوعی را به صورت خلاصه آورده است.
شکی نیست که هوش مصنوعی پتانسیل بسیار بالایی دارد. کامپیوترها و روبات ها احتمالا هوش انسانی را در طول بیست سال آینده بدست می آورند یا به آن نزدیک می شوند و به یک رقیب جدی برای تمام شغل هایی که در حال حاضر توسط انسان انجام می شوند، تبدیل خواهند شد و برای اولین بار شک و تردید در مورد پایان برتری انسان را افزایش می دهند. از این نظر فناوری های آینده انقلاب هوش مصنوعی و تاثیر آنها بر روی بیست سال آینده، احتمالا چندین بار عظیم تر از فرم انقلاب دیجیتالی از سال ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۵ و حتی بیشتر از انقلاب صنعتی باشد. طول زمان بین اختراعات فناورانه و کاربرد عملی آنها و استفاده گسترده از آنها بطور پیوسته در حال کاهش است.
با در نظر گرفتن احتمالات نامعلوم آینده فناوری های هوش مصنوعی که ممکن است به آینده ای آرمانشهری یا ویرانشهری و رعب آور منجر گردد، طرح سوال از نقش انسان در زمانی که کامپیوتر ها و ربات ها بتوانند مشابه یا بهتر و ارزان تر از ما تمام کارها را انجام دهند، دیدگاه های متفاوتی به وجود آورده است.
انقلاب هوش مصنوعی، بیم ها و امیدها
به طور کلی چهار سناریو برای آینده هوش مصنوعی می توان ترسیم کرد:
اولین دیدگاه مربوط به خوش بین هایی مثل ری کروزویل (Ray Kurzweil) است. پیش بینی آینده ای آرمانی و داستان های علمی – تخیلی توسط ژنتیک، فناوری نانو و رباتیک است. اینها همه چیز را بطور بنیادینی تغییر می دهند و به انسان ها اجازه مهار سرعت، ظرفیت حافظه و توانایی به اشتراک گذاری دانش رایانه ها را خواهند داد. این خوشبین های فناوری بر این باورند که این مقوله زمانی رخ می دهد که ما به واسطه پذیرش محدودیت هایمان به جستجوی روش هایی برای افزایش توانایی در تصمیم گیری بپردازیم و اینگونه تعاملی سودمند و دوجانبه ایجاد می گردد. به عنوان مثال، در مسابقات جهانی شطرنج، انسان برای شناسایی حرکات حریفان از کامپیوتر استفاده می کند.
در مقابل، در دیدگاه بدبینان، نگرانی از اینکه ماشین های هوش مصنوعی از انسان هوشمندتر شوند و تمامی تصمیمات ما از کم اهمیت ترین موارد مانند انتخاب رستوران و سفارش غذا برای صاحبانشان تا مهمترین آنها از جمله راندن خودروها و مدیریت کردن برنامه های هسته ای را به دست بگیرند. همچنین آنها نگران نارضایتی اجتماعی هستند، زیرا از آنجایی که میزان کار موجود برای مردم کاهش می یابد، نابرابری ثروت و رفاه میان آنهایی که شاغل اند و صاحب برنامه های هوش مصنوعی اند و مابقی افراد جامعه، افزایش خواهد یافت.
سومین سناریو مربوط به عملگرهایی مانند ایلان ماسک است. عملگراها معتقد بر عواقب رعب آور و وخیم آینده هوش مصنوعی اند و بیان می کنند که حتی عواقبی بدتر از سلاح های هسته ای دارند. ایلان ماسک از تعبیر آزاد کردن دیو برای نشان دادن قدرت هوش مصنوعی استفاده می کند.
شکاکین هم آخرین دسته اند و به احتمال امکان هوش مصنوعی باور ندارند. آنها می گویند، هوش انسان توسط قوانینی منظم به اسارت در نخواهد آمد و لذا هوش مصنوعی هیچگاه نمی تواند خطری برای آینده انسان باشد.
اما تاثیر انقلاب هوش مصنوعی بر شرکت ها و اشتغال بحثی بسیار قابل تامل است، چرا که عدم قطعیت فراوان درباره ی آینده، بر توان بالقوه ی آن و ایجاد آینده ای آرمانی و یا بالعکس موثر خواهد بود و از آنجایی که ما به سمت آب های بی مرز و گزینه های نامشخص عازم هستیم، چالش بارز این است که چه کاری می توان برای به بیشینه رساندن شانس استفاده از مزیت ها انجام داد، در حالی که از عواقب منفی فناوری های هوش مصنوعی نیز بتوان اجتناب کرد.
انقلاب صنعتی، تغییرات زیادی برای شرکت ها و اشتغال، به همراه داشت و از قدرت ماشین آلات به جای کارهای دستی که توسط انسان انجام می شد، استفاده کرد و به میزان قابل توجهی بهره وری را افزود، محصولات مقرون به صرفه تری را به مصرف کنندگان ارائه داد و بطور گسترده ای سایز بازارها را همچون استاندارد زندگی افزایش داد. بعد از آن، انقلاب دیجیتال با استفاده از توانمندی کامپیوترها، وظایف ذهنی معمولی و تکراری که توسط انسان ها انجام می شد را جایگزین کرد و بهره وری را افزایش داد و در نتیجه منجر به کاهش هزینه ها شد.
اما باید گفت در انقلاب هوش مصنوعی تمامی کارهای عملی که در حال حاضر توسط انسان انجام می شود جای خود را به فناوری های هوش مصنوعی می دهند و لذا رقیب جدی برای بشر محسوب می گردد. چنانچه تغییرات از دو انقلاب قبلی مهمتر و عمده تر خواهد بود. به طور کلی نمی توان موفقیت شرکت های موفق عصر هوش مصنوعی را پیش بینی کرد اما احتمالا آنها به فرم عصر دیجیتال نزدیک ترند. آنها می توانند از فرصت های جهانی در سفارش برای طراحی، تولید و در نهایت فروش محصولاتشان حداکثر استفاده را ببرند و مشتاق بر عهده گرفتن ریسک های کارآفرینانه برای نوآوری و توسعه باشند. سرعت تغییرات فناورانه آینده انقلاب هوش مصنوعی، فرصت های گسترده ای برای رشد و سود بخشی پیش رو قرار خواهد داد اما همچنان چالش های جدید و رقابتی از بنگاه های جدید استارت آپی وجود دارد و از آنجایی که ایده های موفقیت آمیز می تواند از هرجایی بیایند، توسعه و تامین مالی آنها، از طریق انبوه منابع و سرمایه های پر ریسک و مخاطره آمیز آسان تر خواهد بود.
آنچه که محتمل است این است که، هوش مصنوعی تغییرات بنیادینی را در محیط کسب و کار ایجاد خواهد کرد، البته در مقیاسی بسیار فراتر از عصر دیجیتال.
باید از خانم شیدا هاشمی دانشجوی کارشناسی ارشد آینده پژوهی دانشگاه اصفهان که زحمت ترجمه مقاله بیس این نوشته بر دوش ایشان بود تشکر کنم. این مقاله را می توانید از لینک زیر دانلود کنید:
در پایان باید نوید ترجمه ای گیرا از کتاب صنایع آینده (industries of the future) را بدهم که به زودی به بازار عرضه خواهد شد. این کتاب حاوی مطالب بسیار جالب توجهی در خصوص جایگاه هوش مصنوعی در صنایع آینده است.
------------------------
یادداشت‌های یک آینده‌پژوه
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان