ايران و ۱۰ سال فرصت باقيمانده ما وهزاره سوم
اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید:
[01 Mar 2006]
[ ليلا سعادتى]
بخش اول
در سپتامبر ۲۰۰۰ ميلادى، هزار و ۸۹۰ تن از سران دولت ها اعلاميه هزاره (millennium Declaration) را تصويب كردند. اين تعهد جهانى يكى از مهم ترين اسناد سازمان ملل در سال هاى اخير به شمار مى رود. در واقع اين تعهد جهانى، به دنبال يافتن راهكارهايى براى برخى از چالش هاى بزرگى است كه جامعه جهانى با آن روبروست.
اين اعلاميه بر هشت آرمان توسعه هزاره (MDGS) تأكيد مى كند و تلاش مضاعفى براى زدودن غبار فقر (در تمام ابعاد آن) از چهره جوامع بشرى دارد. بالا بردن كيفيت زندگى مردم و تضمين پايدارى محيط زيست از اولويت هاى آن است.
در اين تعهد جهانى هدف ها و شاخص هاى ويژه اى براى هر يك از آرمان ها تعيين شده است كه تا سال ۲۰۱۵ ميلادى بايد به آنها دست يافت. از حدود سه سال پيش، كميته ملى توسعه اهداف هزاره با تصويب سيدمحمد خاتمى، رئيس جمهور پيشين و با حمايت برنامه عمران سازمان ملل فعاليت خود را با برگزارى چند كارگاه بين المللى آغاز كرد.
البته در حال حاضر كميته ملى اهداف هزاره ماههاست به دليل تغيير يك سرى از برنامه هاى دولت جديد تشكيل نشده است، اما پس از تشكيل كميته ملى در دولت سابق تعدادى از تشكل هاى مدنى، اقتصادى و اجتماعى گرد هم آمدند و با اعلام آمادگى سازمان مديريت و برنامه ريزى، براى پذيرفتن اين برنامه و پيشبرد و تهيه اولين گزارش اهداف توسعه هزاره را (كه در بهار سال جارى ارائه شد) برعهده گرفت. براساس برنامه اى كه از سوى سازمان مديريت و برنامه ريزى و UNDP مصوب شد؛ كميته ملى متشكل از دولت، بخش خصوصى و نهادهاى مدنى (NGO) شكل گرفت. در كميته ملى كه نمايندگان بخش هاى فوق حضور دارند، براى اهداف هزاره، ۱۸ زير هدف و ۴۸ شاخص تعيين شده است. آرمان هاى توسعه هزاره سوم مشتمل بر ريشه كن كردن فقر شديد و گرسنگى، دستيابى به آموزش ابتدايى و همگانى، ترويج برابرى جنسيتى و توانمندسازى زنان، كاهش مرگ و مير كودكان و همچنين، بهبود و بهداشت مادران، مبارزه با بيمارى هاى ايدز و مالاريا و تضمين پايدارى محيط زيست است.
در همين راستا تعهدنامه اهداف هزاره سوم از كشورهاى ثروتمند مى خواهد، بدهى هاى كشورهاى فقير را ببخشند، كمك به آنها را افزايش دهند و امكان دسترسى عادلانه آنها به بازارها و فناورى هاى خود را فراهم كنند و كشورهاى در حال توسعه نيز بايد در دستيابى به اصلاحات سياسى گام بردارند و دولت ها موظف هستند انرژى هاى خلاق مردم را آزاد و مسير را براى دموكراسى واقعى هموار كنند.
وضعيت ايران و جهان
ريشه كن كردن فقر شديد و گرسنگى
دو سوم جمعيت جهان يعنى ۴ ميليارد نفر با درآمدى كمتر از ۱۵۰۰ دلار در سال زندگى مى كنند. آمارها نشان مى دهد حدود ۱/۲ ميليارد نفر با روزى كمتر از يك دلار در كشورهاى در حال توسعه زندگى مى كنند همچنين ۸۰۰ ميليون نفر از سوء تغذيه رنج مى برند و حدود ۱۵۳ ميليون كودك زير پنج سال كمبود وزن دارند. براساس اولين گزارش كشورى كه درباره اهداف توسعه هزاره از سوى سازمان مديريت و برنامه ريزى با كمك UNDP ارائه شده، بخش هاى قابل توجهى از جمعيت كشور زير خط فقر زندگى مى كنند. شاخص هايى كه در اين گزارش پيش بينى شده است براساس فقر شديد (مطلق) و خط فقر ملى (خط فقر غذايى) است. بررسى اين شاخص ها براساس درآمد ۲ دلار در روز نشان دهنده آن است كه ۷/۴ درصد جمعيت ايران دچار فقر شديد هستند. همچنين حدود ۹ درصد از جمعيت ايران نمى توانند حداقل انرژى غذايى (براساس استانداردهاى جهانى) را دريافت كنند.
از سوى ديگر در حال حاضر در جهان يك كودك از پنج كودك از دسترسى به آموزش محروم هستند كه اين ميزان در حدود ۱۱۴ ميليون كودك را دربرمى گيرد. آمارها در كشور ما نشان مى دهد در سال ۱۳۸۱ ، ۸۹ درصد از كودكان در سن آموزش ابتدايى تحت پوشش سوادآموزى قرار داشته و تا سال ۲۰۱۵ ميلادى اين رقم به
۱۰۰ درصد مى رسد. همچنين ۶۳ ميليون دختر در جهان در سن تحصيلات ابتدايى امكان حضور در مدارس را نداشته اند و براساس برآوردها در سال ۸۳ ، ۱۲ درصد زنان كشور ما در بخش هاى غيركشاورزى شاغل حقوق بگير بوده اند و آمارى كه سازمان مديريت و برنامه ريزى ارائه كرده، نشان مى دهد در سال ۸۳ ، ۴ درصد كرسى هاى مجلس شوراى اسلامى در اختيار زنان بوده كه اين نسبت به سال ۸۱ كاهش يافته است.
كاهش مرگ و مير كودكان
بيش از ۱۲۰۰ كودك هر ساعت در جهان جان خود را از دست مى دهند. براساس آمارى كه يونيسف ارائه كرده است، بين سال هاى ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۵ ميلادى بيش از ۵۰ درصد مرگ و مير كودكان در جنوب آفريقا بر اثر بيمارى ايدز رخ داده است. براساس گزارش توسعه هزاره در ايران در هر يك از ۱۰۰۰ تولد، ۲۹ نوزاد جان خود را در بدو تولد از دست مى دهند و بر مبناى شاخص تعريف شده در سال ۲۰۱۵ ميلادى اين رقم به ۱۷ خواهد رسيد. همچنين در بخش ديگر از اين گزارش و وضعيت بهبود بهداشت مادران اشاره شده است. بر اين اساس به طور متوسط هر ساله در جهان
۵۰۰ هزار زن در هنگام زايمان يا در طول باردارى جان خود را از دست مى دهند. در كشورهاى توسعه يافته از هر ۲ هزار و هشتصد زن تنها يك نفر در خطر مرگ در دوران باردارى و يا هنگام زايمان قرار دارد. در كشور ما نيز در سال ۶۸ ، ۷۰ درصد زايمان ها را پرسنل ماهر انجام داده كه اين ميزان در سال ۷۹ به ۸۹ درصد رسيده است كه از مرگ زنان در هنگام زايمان به ميزان زيادى كاسته شده است.
در اين گزارش به ساير موارد بهداشتى اشاره شده براى مثال وضعيت بيمارى ايدز، چهارمين عامل مرگ و مير در جهان بررسى شده است. براساس آمارهاى رسمى، در حال حاضر بيش از ۱۱۰ هزار نفر از مردم كشور ما مبتلا به اين بيمارى هستند كه بيشترين آمار مربوط به تزريق كنندگان مواد مخدر است و در رده بعدى عوامل ناشناخته موجب انتقال ويروس HIV شده است. همچنين آمارها نشان مى دهد ۱۶/۲ درصد از مردم در سال ۱۳۸۲ به بيمارى سل مبتلا بوده اند كه در حال حاضر روبه كاهش است.
تضمين پايدارى محيط زيست
در حال حاضر حدود ۲/۴ ميليارد نفر در جهان از بهداشت كافى برخوردار نبوده و جمعيتى بالغ بر ۱/۲ ميليارد نفر از آب سالم محروم هستند بنابراين ادغام و گنجايش اصول پايدار در سياست ها و برنامه هاى كشورى و جلوگيرى از نابودى منابع محيط زيست، كاهش نسبت افراد محروم از دسترسى به آب آشاميدنى سالم و دستيابى به هدف چشمگير در زندگى حداقل ۱۰۰ ميليون زاغه نشين تا سال ۲۰۲۰ از مهم ترين اهداف توسعه هزاره به شمار مى رود. كشور ما نيز از اين قاعده مستثنى نيست و درباره مسائل زيست محيطى با چالش جدى روبروست. همچنين آمارها حاكى از آن است كه در سال ۷۵ ، ۹۴ درصد از مردم به آب آشاميدنى سالم دسترسى داشته اند كه براساس شواهد در سال هاى اخير اين رقم روند نزولى داشته است.
هدف هاى توسعه هزاره آزمونى براى اراده سياسى به منظور ايجاد مشاركت هاى وسيع تر و عميق تر است. در اين تعامل كشورهاى صنعتى و در حال توسعه به مشاركتى واحد خواهند رسيد كه در همين راستا بازپرداخت بدهى هاى خارجى كشور ما به عنوان درصدى از صادرات كالا و خدمات با كاهش ۵۹/۲ درصدى در سال ۷۶ به ۱۴/۳ درصد در سال ۸۱ رسيده است. در اين سال ها درآمدهاى ارزى كشور بهبود يافته است. در حال حاضر در سطح جهانى كاستن از فشار بدهى هاى ۲۶ كشور به شدت بدهكار فقير شروع شده و بسيارى از كشورهاى كم درآمد در حال حاضر از صدور بدون حقوق گمركى كالاهاى خود به بازارهاى كشورهاى توسعه يافته برخوردار شده اند.
همكارى دولت و سازمان ملل
همان گونه كه عنوان شد سازمان مديريت و برنامه ريزى با كمك برنامه عمران سازمان ملل و به همراهى بخش هاى خصوصى و تشكل هاى مدنى براى رسيدن به اهداف توسعه هزاره تلاش مى كنند. با آنكه در سال ۲۰۰۰ برنامه مدون هزاره نوشته شد و كشورها آن را امضا كردند، اما در كشور ما اين برنامه با دو سال تأخير آغاز شد و در نهايت در سال ۲۰۰۴ وضعيت كشور و راه هاى دستيابى به اهداف به صورت آمار ارائه شده است.
از آنجا كه در بيشتر زمينه ها، آمارها دقيق نيست و گاهى اوقات مغشوش است، سازمان مديريت و برنامه ريزى در اين مدت سعى كرده به كمك نرم افزارى كه سازمان ملل در اختيار اين سازمان قرار داده است، براى آناليز كردن داده ها دقيق تر عمل كند. اين سازمان موظف است هر دو سال يك بار آمارها و نتايج به دست آمده را به سازمان ملل گزارش دهد.
مطلب‌های دیگر از همین نویسنده در سایت آینده‌نگری:
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان