|
محیط زیست و بلایای طبیعی
اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید:
تاریک و روشن اقتصاد
وبلاگ نویسی از پدیده های جدید و مهم اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است که با اتکا به اینترنت ممکن شده است. اقتصاددانان زیادی هم برای انتقال افکار خود و هم برای ایجاد رابطه ای نزدیک و پویا با دانشجویان به طور مرتب در وبلاگ های خود یادداشت می نویسند.
«وبلاگ بکر پوسنر» یکی از مهم ترین وبلاگ های اقتصادی است که از دسامبر ۲۰۰۴ در آدرس http://www.becker posner.blog.com آغاز به کار کرد.
در وبلاگ بکر – پوسنر که قالب نامتعارفی دارد، هر بار یک موضوع خاص به بحث گذاشته می شود. موضوعاتی که در این وبلاگ مورد بحث قرار می گیرند، بسیار جالب توجهند. نویسنده های ثابت این وبلاگ، دو صاحب نظر شهیر در تحلیل اقتصادی یعنی گری بکر و ریچارد پوسنر هستند. گری بکر که در دسامبر سال ۱۹۳۰ در پنسیلوانیا به دنیا آمد، استاد دانشگاه شیکاگو و برنده نوبل سال ۱۹۹۲ است. وی از دانشگاه پرینسون مدرک کارشناسی و از دانشگاه شیکاگو دکترای خود را دریافت کرد.
بکر از سال ۱۹۵۷ تا ۱۹۶۸ در دانشگاه کلمبیا و پس از آن در دانشگاه شیکاگو به تدریس پرداخت. وی در دانشگاه شیکاگو با دانشکده های جامعه شناسی و بازرگانی پیوندهای زیادی ایجاد کرده، علاوه بر انتشار مطالب عالمانه درباره طیف گسترده موضوعات اقتصادی نظیر آموزش، تبعیض، نیروی کار، خانواده، جرم، اعتیاد و مهاجرت برای سال های متمادی یک ستون ماهانه نیز در نشریه بیزینس ویک داشت. ریچاردپوسنر نیز در سال ۱۹۳۹ در نیویورک به دنیا آمد و از دانشگاه هاروارد در رشته حقوق فارغ التحصیل شد. پوسنر اکنون قاضی دادگاه تجدید نظر در شیکاگو و استاد دانشکده حقوق دانشگاه شیکاگو است.
وی تالیفات زیادی را به چاپ رسانده و یکی از شخصیت های مهم در حوزه حقوق و اقتصاد است. نوشته های او در زمینه قوانین ضدتراست، حوزه خصوصی، سقط جنین، تخطی از قرارداد، مواد مخدر، حقوق حیوانات و شکنجه بسیار تاثیر گذار بوده است. در وبلاگ بکر پوسنر مباحث کارشناسی علم اقتصاد منتشر می شود. گستره موضوعات مطالب مطرح شده بسیار قابل توجه است و دقت در مباحث، تحسین خواننده را بر می انگیزد. مطالب ارائه شده در این وبلاگ متشکل از یک مقاله اصلی کوتاه به قلم یکی از این دو شخصیت بزرگ علم اقتصاد و پاسخ کوتاه نفر دیگر است. در آخر نیز هر یک از این دو نفر با توجه به نکته هایی که فرد دیگر و خوانندگان وبلاگ مطرح کرده اند، ممکن است در بخشی با عنوان پس تاملات مسائلی را که به ذهنش می رسد بیان کرده، یک جمع بندی ارائه دهد.
ممکن است در نگاه اول به نظر بیاید که مسائلی که در این وبلاگ مطرح می شود، به علم اقتصاد ربطی ندارد؛ اما مسائل گوناگون را می توان با دید اقتصادی تحلیل کرد. در واقع امروزه بر خلاف قبل، دیگر علم اقتصاد به عنوان علم به کارگیری منابع کمیاب برای تولید کالاها و خدمات گوناگون در نظر گرفته نمی شود.
در تعریف جدیدتر، علم اقتصاد (با این فرض که انتخاب عقلایی اصل هدایت گر کنش ها است) چگونگی واکنش افراد و سازمان ها به تغییر انگیزه ها را بررسی می کند. روزهای پنج شنبه، برخی از مباحث مطرح شده در این وبلاگ از نظر خوانندگان روزنامه می گذرد.
● سونامی و تحلیل اقتصادی ریسک های فاجعه بار
ریچارد پوسنر
سونامی اقیانوس هند یک نوع فاجعه طبیعی را به نمایش گذاشت که سیاست گذاران توجه بسیار اندکی به آن می کنند فاجعه هایی که احتمال رخ دادن شان بسیار پایین یا نامعلوم است، اما اگر رخ دهند زیان های بسیار سنگینی به بار می آورند. هر اندازه که تلفات انسانی، درد و رنج جسمی و احساسی وارده بر بازماندگان و خسارت های مالی که سونامی اخیر ایجاد کرده بزرگ باشد، باز می دانیم زیان های حتی بزرگ تری می توانست از سوی سایر بلایای با احتمال پایین (اما نه قابل چشم پوشیدن) یا ناشناخته بر بشر وارد شود.
شهاب سنگی که بر بالای منطقه سیبری با قدرت تخریبی یک بمب هیدروژنی در سال ۱۹۰۸ منفجر شد، اگر بر فراز یک شهر پرجمعیت منفجر شده بود چه بسا میلیون ها نفر را کشته بود. شانس آوردیم که قطر آن شهاب سنگ فقط حدود ۶۰ متر بود. اگر یک شهاب سنگ بسیار بزرگ تر (در بین هزاران شهاب سنگ بزرگ خطرناک در مدارهایی که با مدار زمین برخورد می کنند) به زمین اصابت کند ترکیبی از امواج ضربه ای، آتش سوزی، سونامی به همراه می آورد و با جلوگیری از تابیدن نور خورشید به زمین به هر جایی که برخورد کند چه بسا باعث نابودی و انقراض کامل نسل بشر شود. سایر ریسک های فاجعه بار، علاوه بر زلزله هایی مثل این یکی که باعث سونامی اخیر شد، عبارتند از بیماری های واگیردار طبیعی (مثلا اپیدمی آنفلوآنزای اسپانیایی ۱۹۱۸ تا ۱۹۱۹ که بین ۴۰ تا ۵۰ میلیون نفر را کشت)، حملات هسته ای یا بیولوژیک توسط تروریست ها، انواع حوادث در آزمایشگاه ها و گرم شدن با شیب تند کره زمین. به خاطر سرعت و جهت پیشرفت های فناوری، احتمال فجایعی که از فعالیت انسانی ناشی می شود، چه عمدی یا غیرعمد، ظاهرا رو به افزایش گذاشته است.
این واقعیت که احتمال رخ دادن یک فاجعه خیلی بعید است توجیه عقلایی برای نادیده گرفتن ریسک رخ دادن آن نیست. فرض کنید که یک سونامی با قدرت تخریبی به اندازه سونامی اقیانوس هند به طور میانگین هر صد سال یک بار رخ می دهد و ۱۵۰۰۰۰ نفر را می کشد. میانگین سالانه تلفات آن سونامی ۱۵۰۰ نفر است. حتی بدون نیاز به برآورد خیلی دقیق از ارزش زندگی کسانی که در معرض این ریسک قرار دارند، با درجه ای از اطمینان می توان گفت که اگر تعداد تلفات سالانه ۱۵۰۰ نفر را بتوان به میزان قابل توجهی و با صرف هزینه ای معقول کاهش داد، چنین سرمایه گذاری کاملا ارزشش را دارد.
این سرمایه گذاری مشتمل بر ترکیبی از روش ها است مثل آموزش دادن به ساکنان مناطق ساحلی پست درباره نشانه های هشداردهنده از نزدیک شدن یک سونامی (لرزش های زمین و پس روی ناگهانی آب اقیانوس). نصب سامانه های هشداردهنده که پیام های خطر و هشدار اضطراری پخش می کند و آژیرهایی از نوع حملات هوایی دشمن و پیشرفت سامانه های پاسخ اورژانسی، جان تعداد زیادی از آدم های کشته شده را در سونامی اقیانوس هند نجات می داد،(احتمالا با مجموع هزینه هایی که بسیار کمتر از هر گونه تخمین معقول از زیان های متوسطی است که از سونامی ها انتظار می رود). جابه جا کردن محل زندگی مردم از سواحل خطرناک حتی عمل سودمندتری است، در آسیب پذیرترین مناطق یا در مناطقی که کاربری های مسکونی و تجاری دارای ارزش ناچیزی است، هزینه های چنین کاری بر منافع آن پیشی خواهد گرفت. زیرا هزینه های سالانه حمایت از مردم را، باید با هزینه انتظاری سالانه و نه کل هزینه های ناشی از سونامی (که در صورت حمایت از مردم محقق نخواهند شد) مطابقت داد.
من در کتاب «فاجعه: ریسک و واکنش» (انتشارات دانشگاه آکسفورد، ۲۰۰۴) با دقت بیشتری نشان داده ام چگونه هزینه های فاجعه را تعیین کنیم. اکنون نوشتارهای اقتصادی پر محتوایی وجود دارد که ارزش عمر را از میزان هزینه هایی که مردم حاضرند به جان بخرند تا از ریسک های کوچک مردن بگریزند استنتاج می کنند؛ اگر از رفتار یک فرد در برابر ریسک استنتاج شود که وی حاضر است ۷۰ دلار بپردازد تا از ریسک مردن با احتمال یک در صد هزار جلوگیری کند، ارزش عمر وی ۷ میلیون دلار (۷۰ دلار تقسیم بر یک صد هزارم) برآورد می شود. چون ارزش عمر همبستگی مثبت با درآمد دارد، این عدد را نمی توان برای تخمین ارزش عمر اکثر مردم کشته شده در سونامی اقیانوس هند استفاده کرد. آنچه بحث را پیچیده تر می کند اینکه محاسبات انجام شده با توجه به ریسک مرگ بسیار کوچک تر از دامنه یک در ده هزار تا یک در یک صد هزار در اکثر بررسی ها، استحکام لازم را ندارد؛ ما نمی دانیم ریسک مرگ ناشی از سونامی برای مردم کشته شده چیست. پیچیدگی اضافی از این واقعیت بیرون می آید که بی تردید بیشتر از ۱۵۰۰۰۰ نفر مرده اند یا خواهند مرد و کل کشته ها هرگز معلوم نخواهد شد و نیز بدبختی های گسترده و خسارت به اموال فراوان که باید مقداری شود.
همچنین نیاز به تخمین هایی است که دقیقا مشخص سازد اقدامات پیشگیرانه با دامنه و هزینه گوناگون چقدر موثر بوده است. ریسک سونامی های کوچک تر، اما هنوز ویرانگری که چنین اقداماتی احیانا جلوی آن را می گیرند نیز باید به عنوان یک عامل دیده شود و اینکه من درباره تخمین های مربوط به ریسک «یک بار در یک قرن» خودم نیز مطمئن نیستم. با همه اینها به نظر می رسد واضح است که هزینه کل سونامی اخیر به مقدار بسیار بزرگی رسیده باشد که حکایت دارد حقیقتا هزینه اقدامات احتیاطی به اجرا درآمده توجیه می داشت.
پس چرا چنین اقدامات احتیاطی با پیش بینی سونامی در این مقیاسی که رخ داد به اجرا در نیامدند؟ سونامی پیامد رایج زمین لرزه است، زمین لرزه هم امر رایجی است و سونامی علت های دیگری غیر از زمین لرزه دارد اصابت یک شهاب سنگ بزرگ در اقیانوس، سونامی به وجود خواهد آورد که سونامی اقیانوس هند در برابر آن کوچک جلوه می کند.
دلایل چندی برای چنین بی توجهی وجود دارد. نخست اینکه اگر چه احتمال وقوع رویداد یک بار در یک قرن در آغاز قرن یا در هر زمان دیگری وجود دارد، احتمال رخ دادن آن در نخستین دهه قرن بسیار کمتر از دهه های بعدی است. سیاستمدارانی که دوره تصدی محدود و بنابراین افق سیاسی کوتاه شده ای دارند احتمال زیادی می رود که به احتمالات فاجعه کم ریسک اهمیتی ندهند، چون ریسک خسارت وارده به پست و مقام آنها از کوتاهی در اتخاذ چنین اقدامات پیشگیرانه ای بسیار پایین است. دوم طرح های پیشگیری اثربخش نیاز به اقدام دولتی دارند اما این واقعیت که دولت یک نظام کنترلی متمرکز است، واکنش مقامات دولتی به طیف کامل ریسک های احتمالی که در برابر آن، اقدامات توجیه کننده هزینه باید اجرا شود را دشوار می سازد.
با توجه به تنوع موضوعاتی که مقامات دولتی باید در نظر داشته باشند، احتمالا آستانه توجه و دقت بالایی دارند که زیر آن آستانه خیلی راحت ریسک ها را نادیده می گیرند. سوم اینکه هر جا ریسک ها ویژگی منطقه ای یا جهانی داشته باشند به جای اینکه محلی باشند، بیشتر دولت های ملی به خصوص در کشورهای فقیرتر و کوچک تر، این دست و آن دست می کنند به این امید که بر اقدامات کشورهای بزرگ تر و ثروتمندتر سواری مجانی کنند.
کشورهای دسته دوم با دانستن این قضیه، میلی به اتخاذ اقدامات پیشگیرانه ندارند، چون با این کار به کشورهای دسته اول پاداش می دهند و بنابراین آنها را تشویق به سواری مجانی بیشتر می کنند. چهارم، آن کشورهایی اغلب فقیر هستند که دولت های ضعیف، ناکارآ یا فاسد دارند؛ ویژگی هایی که ملت های فقیر را در برگزیدن اقدامات پیشگیرانه توجیه کننده هزینه ناتوان می سازد. پنجم مردم معمولا از احتمالات سر در نمی آورند به ویژه احتمالات بسیار پایین که بنابراین معمولا دور آن را خط کشیده و به آن فکر نمی کنند. این امر حمایت سیاسی برای تحمل هزینه های پذیرش اقدامات پیشگیرانه علیه فاجعه های با احتمال وقوع پایین را ضعیف می کند.
شیوه عمل برخی از این عوامل را می توان با خودداری ملت های اقیانوس آرام (که سامانه هشداردهی سونامی دارند)، در گسترش دادن سامانه خود به اقیانوس هند قبل از فاجعه اخیر به خوبی نشان داد. سونامی ها در اقیانوس آرام رایج تر هستند و بیشتر ملت های اقیانوس آرام در همسایگی اقیانوس هند قرار ندارند، اما حتی اگر ریسک وقوع سونامی در اقیانوس هند فقط یک دهم سونامی در اقیانوس آرام باشد (رقمی که من در مقاله یک روزنامه دیدم) هنوز هم ارزش اقدامات پیشگیرانه در برابر آن را دارد؛ اما این تمایل هست که احتمال ریسک های اندک را در حد صفر در نظر بگیریم.
نمونه حتی برجسته تر از بی توجهی به ریسک های با احتمال پایین، اما هزینه سنگین به تهدیدات شهاب سنگی مربوط می شود که از جنبه تحلیلی مشابه با تهدید سونامی است. سازمان فضایی ناسا با داشتن بودجه سالانه بیش از ۱۰ میلیارد دلار، فقط ۴ میلیون دلار در سال صرف نقشه برداری از شهاب سنگ های خطرناک بسیار نزدیک به زمین می کند. این سازمان با سرعت عمل پایین و بودجه اندکی که به این کار اختصاص داده است تا یک دهه بعد هم کار را کامل نمی کند با اینکه چنین نقشه برداری، کلید دفاع شهاب سنگی است چون که سال ها جلوتر به ما هشدار می دهد. منحرف ساختن یک شهاب سنگ از مدارش وقتی که هنوز میلیون ها کیلومتر از زمین فاصله دارد کاری شدنی است. در هر دو مورد بالا، این ریسک های پایین مربوط به فاجعه های وحشتناک اساسا به دلایل سیاسی عمدتا نادیده گرفته می شوند.
تا حدی چون یکی از ریسک های برخورد شهاب سنگ،وقوع سونامی است، فاجعه اقیانوس هند، علاقه جدیدی به دفاع شهاب سنگی برانگیخته است. از این حرکت باید استقبال کرد. این واقعیت که یک فاجعه از نوع خاص به تازگی یا حتی در حافظه مکتوب بشر رخ نداده است (یا حتی هیچگاه رخ نخواهد داد) دلیل خوبی برای نادیده گرفتن آن نیست. ریسک و احتمال رخ دادن شاید اندک باشد، اما اگر پیامدهای ناشی از وقوع آن بسیار عظیم باشد، هزینه مورد انتظار فاجعه شاید کفایت کند که اقدامات تدافعی کاملا توجیه پذیر شوند.
● اثــرات اقتـصادی سـونامی و سایر بلایای طبیعی
گری بکر
جان استوارت میل، اقتصاددان و فیلسوف بزرگ انگلیسی قرن نوزدهم با خوش بینی، اما من معتقدم با دقت تمام یادآور شد که «... کشورها با سرعتی زیاد از وضعیت تخریب خارج می شوند و در زمانی کوتاه همه آثار آسیب های وارده به وسیله زمین لرزه، توفان، گردباد و ویرانی های جنگ ناپدید می شود.» تجربه تاریخی هر دو دسته فاجعه های طبیعی و مصنوعی ساخت دست بشر طی یک قرن و نیم بعد معمولا در تایید سخن میل بوده است.
با وقوع حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر به سرعت تصور شد که یکسری از حملات احتمالا ویرانگرتر بر شهروندان و اموال آمریکایی ها شروع شده است و بسیاری از مفسران در آن هنگام معتقد بودند که این حادثه باعث رکود شدید اقتصادی می شود. با این حال تاثیر کلی اندکی بر مسیر تولید ناخالص داخلی و اشتغال در آمریکا گذاشت، اگر چه برخی صنایع و شهر نیویورک برای چند سال متاثر از آن شدند. زمین لرزه کوبه سال ۱۹۹۵ بیش از شش هزار نفر را کشت و بیش از یک صد هزار خانه را نابود کرد، با این حال بهبودی اوضاع اقتصادی نه فقط ژاپن، بلکه همچنین شهر کوبه خیلی سریع بود. بیماری همه جاگیر آنفلوآنزا ۱۹۱۸ تا ۱۹۱۹ حدود ۳۰ میلیون نفر را در سطح جهان کشت بدون اینکه تاثیر مهمی بر اقتصاد جهانی بگذارد. اثرات اقتصادی ماندگار مربوط به اکثر بلایای طبیعی دیگری که طی یکی دو قرن گذشته رخ داده است به همین ترتیب اندک هستند.
بیشتر فاجعه های طبیعی احتمال وقوع بسیار پایینی دارند، اما وقتی که رخ می دهند باعث تخریب نسبتا زیاد دارایی ها و تلفات انسانی بالا می شوند. سونامی اخیر در اقیانوس هند یک نمونه وحشتناک است. این حادثه تعداد بسیار بیشتری را در مقایسه با یازده سپتامبر و زلزله کوبه کشت، اما هر اندازه که بد و ناگوار بود، تلفات جانی که نسبت به جمعیت ملت ها داشت در مقایسه با برخی بلایای پیشین بسیار کوچک تر است. برای مثال زمین لرزه لیسبون پرتغال در ۱۷۵۵ شصت هزار نفر را کشت، ادعا می شود سایر زمین لرزه ها در گذشته صدها هزار نفر را کشتند و من بیماری همه جاگیر آنفلوآنزا را نام بردم که در سال های ۱۹۱۸ تا ۱۹۱۹ ده ها میلیون نفر را در سطح جهان کشت.
تاریخ بشر و تحلیل علمی هر دو اشاره دارند که بازگشت رونق و رفاه اقتصادی ملت هایی که بیشترین تاثیر منفی را از این سونامی پذیرفتند سریع خواهد بود، هر چند که در مورد مناطق تفریحی و ساحلی که بیشترین خسارت وارد شده است به زمان طولانی تری نیاز خواهد بود. انتظار رونق سریع گویای این است که چرا بازارهای سهام آسیا پس از حادثه سونامی تغییر زیادی نکرد: شاخص بورس سهام کشورهای اندونزی و مالزی طی هفته آخر دسامبر عملا اندکی افزایش یافت، در حالی که بورس سهام تایلند اندکی کاهش یافت و بورس سریلانکا چند درصد سقوط کرد.
من کاملا با بکر موافقم که ارزش دارد هزینه بسیار بیشتری اختصاص یابد تا سامانه های هشداردهنده زودهنگام بهتری درباره وقوع آینده زمین لرزه و سونامی، شهاب سنگ هایی که احیانا با زمین برخورد می کنند و سایر بلایای زمینی و آسمانی عرضه گردد. اما نکته اینجا است که هر اندازه پول خرج کنید و برنامه ریزی بهتری انجام دهید، بلایای طبیعی کماکان رخ خواهد داد و برخی اوقات غیرمنتظره خواهد بود.
دو روش محافظت شدن در برابر بلایای طبیعی و سایر بلایا وجود دارد: یکی از طریق بیمه کردن است که به اشخاص به شدت آسیب دیده به خاطر از دست دادن عضو خانواده یا دارایی کمک می کند تا غرامت دریافت کنند. روش دیگر از طریق برنامه های خودحمایتی است، منظور اقداماتی که احتمال وقوع حوادث بد را کاهش می دهد مثل وقتی که شخص با دقت بیشتری رانندگی می کند تا احتمال تصادف کردن را کاهش دهد یا وقتی کشورها توافق می کنند انتشار گازهای گلخانه ای را کاهش دهند با این امید که احتمال گرم شدن شدید زمین کم شود.
هر چقدر چیزهای بیشتری درباره بلایای طبیعی گوناگون می آموزیم، اقدامات خودحمایتی بیشتری در دسترس قرار خواهد گرفت. اما برای بسیاری از بلایایی که احتمال وقوع کمی دارند، حتی با تخمین های خیلی بالای ارزش عمر از آن نوعی که پوسنر بحث کرد، صرف نمی کند که افراد اقدامات خودحمایتی پرهزینه را بپذیرند. بهترین واکنش در این موارد، وجود یک سامانه بیمه ای کارآمد برای کسانی است که به سختی آسیب دیدند. بنابراین من بیشتر اظهارنظر خویش درباره حمایت در برابر بلایا را روی بیمه متمرکز می کنم.
بازماندگان از بلایایی که ملت های ثروتمند گرفتار می شوند معمولا پوشش بیمه پزشکی برای هزینه های درمان و توانبخشی دارند و بیمه هایی که بیشتر دارایی های نابود شده را پوشش می دهند و در حالی که کسانی که کشته می شوند معمولا بیمه عمر برای خانواده شان و فرصتی برای بچه هایشان باقی می گذارند تا تحصیلات شایسته به دست آورند. برعکس آن بیشتر کسانی که در کشورهای فقیر آسیا و جاهای دیگر زندگی می کنند عمدتا متکی بر کمک از خانواده ها و همسایه ها در هنگام وقوع بلایا هستند. بدبختانه وقتی بلایایی همانند سونامی ها و زمین لرزه های بزرگ بر سر بیشتر اعضای همان خانواده و کل منطقه محل زندگی فرود می آید، چنین کمکی در دسترس نیست.
یک روش موثر برای ملت های فقیرتر که در بلندمدت تر جواب می دهد تشویق به سرمایه گذاری بیشتر در آموزش و تحصیل است. از آنجا که تحصیلات بیشتر، درآمد افراد و درآمد سرانه کشورها را بالا می برد تحصیلات، از پس بلایا برآمدن را آسان تر می سازد. همان طور که استوارت میل هنگام تاکید بر اهمیت دانش در سرعت بخشی برگشتن به وضع عادی پس از بلایا، خیلی وقت پیش آن را تشخیص داده بود. اما فراتر از آن، همکارم آلیس مولیگان در دانشگاه شیکاگو به همراه من، نشان دادیم که افراد تحصیلکرده در تصمیمات شخصی خود نگاه بلندمدت تری به قضایا دارند. یعنی اینکه آنها هنگام تصمیم گیری دراین باره که کجا زندگی کنند و چگونه خانه های خود را بسازند احتمال وقوع و محل بلایای طبیعی را در نظر می گیرند و نیز با روش های دیگر، خودشان را بهتر خودحمایتی و بیمه می کنند.
اما در کوتاه مدت، دسترسی بیشتر به بازار بیمه خصوصی، حتی اگر با یارانه دولتی باشد مهم است. تاسف آور است که چنین بیمه ای معمولا در اختیار خانواده های بسیار فقیری که تاثیری بیش از حد از این سونامی پذیرفتند نیست یا که آنها آن را انتخاب نکرده اند. سرازیرشدن کمک های فراوان خارجی از سوی ملت های ثروتمند در زمان خیلی کوتاه مدت درمان و کمک موقتی خواهد بود. بهترین گزینه به جای بیمه خصوصی، برنامه های دولتی بلایای طبیعی در کشورهای فقیر است که مناطق آسیب دیده از زمین لرزه، گردباد و سایر بلایای طبیعی یا غیرطبیعی را شایسته دریافت کمک می داند. چنین برنامه هایی به خانواده های فقیری که همسر یا پدرشان را از دست داده اند کمک مالی کافی می کند و به خانواده هایی که بیشتر اموالشان از بین رفته است، کمک می کند تا از نظر مالی روی پای خود بایستند، بدون اینکه باعث فشار جدی بر بودجه دولت حتی در ملت های در حال توسعه فقیری مثل اندونزی و سریلانکا شود.
اثرات ناشی از مخاطره اخلاقی چنین برنامه هایی، همیشه نگران کننده بوده است. اگر خانواده ها انتظار داشته باشند در هنگام خراب شدن خانه هایشان، دولت خسارت شان را می پردازد. در این صورت با خیال راحت روی خطوط گسل زلزله خانه می سازند یا به ساخت و ساز در نزدیکی سواحل رودخانه ها و دریاها که خطر بالقوه آب بردگی وجود دارد، ادامه خواهند داد. در برابر چنین واکنش های عقلایی به پوشش دهی دولتی زیان ها، هیچ عامل خنثی کننده کاملی وجود ندارد، اما حمایت ناقص (به شکل «مشارکت افراد در پرداخت خسارت») و منع قانونی کمک کردن به انواع معین ساخت و سازها و سایر فعالیت های در معرض خطر در مناطق بالقوه حادثه خیز، افراد را تشویق می کند تا ریسک های دخیل در تصمیمات و اعمال خویش را مدنظر قرار دهند.
● بلایای بزرگ طبیعی و مشکل آدم دلسوز و نیکوکار
گری بکر
هر چند که تعداد دقیق کشته ها از توفان کاترینا هنوز مشخص نشده است، خسارات جانی و مالی وارده از این توفان، آن را یکی از بدترین بلایای طبیعی در تاریخ آمریکا می سازد. در حالی که کمتر از یک سال پس از سونامی بزرگ که حدود سیصد هزار نفر را در آسیا کشت این اتفاق افتاد، چنین تجربه هایی بسیاری از مردم را به فکر فرو برد که آیا جهان شاهد شرایط آب و هوایی نامنظم تر و شدیدتری است که احیانا علت آن گرم شدن زمین بوده است.
من پاسخ به این پرسش را نمی دانم؛ اما حتی اگر شدت و وخامت بلایای مهم طبیعی طی زمان افزایش نیابد مسائل مهم سیاست عمومی مربوط به آنها مطرح می شود. یک پرسش مهم این است که آیا افراد، شرکت ها و دولت های محلی، هنگام تعیین اینکه در کجا نیروگاه، دکل حفاری نفت، پالایشگاه، کارخانه، خانه، جاده، سد و پل را مستقر سازند انگیزه های درستی دارند.
تصمیمات مکان یابی بهینه خواهد بود، اگر کسانی که این تصمیمات را می گیرند مجبور باشند هزینه اجتماعی کامل هر خسارتی که از بلایا به اموال و اشخاص وارد می شود را بر عهده گیرند. تحت این شرایط، اضافه حق بیمه های بیشتر در مناطقی که مستعد توفان، زمین لرزه، سونامی و سایر بلایای طبیعی هستند، ریسک های بزرگ تر به جان و مال در این مناطق را منعکس خواهد کرد. زیان انتظاری وارده بر کسانی که بیمه نیستند متناسب با ریسک بزرگ تر افزایش خواهد یافت. سپس مردم، شرکت ها و دولت ها فقط در صورتی در مناطق حادثه خیز خانه، جاده، واحدهای تجاری و مثل آن را می سازند که منافع آن از ریسک کامل خسارت ها پیشی بگیرد.
اما کمک های سخاوتمندانه خصوصی و عمومی به قربانیان بلایای وحشتناک طبیعی، در حالی که امر کاملا پسندیده ای است، چنین محاسبات عقلانی را به هم می زند. مجلس نمایندگان به تازگی در حمایت از کمک نجات بیش از ۱۰ میلیارد دلاری به قربانیان توفان کاترینا رای داد، صلیب سرخ و سایر گروه های خصوصی نیز وعده کمک خصوصی بیش از ۲۰۰ میلیون دلاری دادند، سایر ملت ها کمک های فراوانی تقدیم کرده اند و آمریکا آژانس مدیریت اضطراری فدرال را دارد که کمک های هنگفتی به مردم و بنگاه های مستقر در مناطقی کرده است که به عنوان مناطق آسیب دیده اعلام شده اند. روسای جمهور هم از این آژانس هر چه بیشتر در جهت اعلام مناطق نیازمند کمک های اضطراری بهره برداری سیاسی می کنند.
چنین کمک های عمومی و خصوصی در صورت وقوع بلایای طبیعی، احتمال اینکه اشخاص، شرکت ها و فعالیت های عمومی در مناطق خطرخیز استقرار یابند را بیشتر می سازد چون که آنها اغلب اوقات از بیشتر این زیان ها و خطرات جان سالم بدر خواهند برد. آنها همچنین احتمالا در برابر ریسک هایی که زیان های عظیم به بار می آورند خود را بیمه نخواهند ساخت؛ برای مثال، تعداد نسبتا اندکی از مالکان خانه های نیواورلئان در برابر سیل بیمه شده بودند. بررسی ها نشان داده است تمایل به بیمه شدن در برابر بلایای طبیعی با احتمال پایین که باعث خسارات سنگین می شود اندک است. نگاه کنید به هوارد کونرئور و ریچارد راث، «پرداخت قیمت، جایگاه و نقش بیمه در برابر بلایای طبیعی در آمریکا» (۱۹۹۸). بنابراین دلسوزی و بخشش عمومی و خصوصی به قربانیان بلایای طبیعی باعث ایجاد اخلال در تصمیمات پیش از وقوع بلایا می شود.
این اختلال تحت نام پارادوکس «آدم دلسوز و نیکوکار» در فلسفه و اقتصاد جای می گیرد. برای اینکه مشکل را بهتر توضیح دهیم، رفتار محبت آمیز والدین را نسبت به فرزندان خود در نظر بگیرید. چنین والدینی به کمک فرزندان می آیند اگر که آنها مثلا دچار دردسر مالی شوند، مشکلات پزشکی جدی داشته باشند یا سایر مشکلات را تجربه کنند. در عین حال، همین والدین از فرزندان خود می خواهند که پولشان را حساب شده خرج کرده، با جدیت کار کنند و درس بخوانند، برای حوادث غیرمترقبه آتی آماده باشند و زندگی سالمی را در پیش بگیرند، به نحوی که بتوانند از گرفتاری های شخصی دور بمانند.
جای تاسف برای والدین است که فرزندان می توانند واقعیت را از سخنرانی تشخیص دهند و تهدیداتی را که با رفتار والدین پشتیبانی نخواهد شد، شناسایی کنند. اگر آنها ببینند در صورتی که به مشکلی دچار شوند والدینشان به کمکشان خواهند آمد اگر نسبت به والدینشان خیلی دگرخواه نباشند، به نحو افراطی مصرف کرده و احتمالا حتی قماربازی هم می کنند و احیانا مشاغل خوب را ول می کنند تا مثلا «توانایی ها و استعدادهای خود را کشف کنند.» پس والدین احیانا غیرمستقیم همان رفتار فرزندان خود را تشویق می کنند که می خواهند آنها از آن پرهیز کنند.
دلسوزی و نیکوکاری دولت فدرال و بخش خصوصی در وضعیت مشابه فرد نیکوکار است در شرایطی که خانواده ها، کسب وکارها و دولت های محلی اقدام به ساخت و ساز در جایی می کنند که احتمال سیل، رانش زمین، توفان، زمین لرزه و سایر بلایای بزرگ طبیعی می رود. دولت فدرال و سایرین آرزو می کنند که ای کاش آنها (خانواده ها و بنگاه ها) اینقدر زیاد در این مناطق خانه و تاسیسات نمی ساختند و دولت امید به متنوع شدن ساخت و سازها در جاهای دیگر دارد. با این حال اگر توصیه دولت نادیده گرفته شود و اگر یک حادثه تلفات وحشتناکی داشته باشد، همه دولت های حساس انسانی و سیاسی و سازمان های نیکوکاری کمک خواهند کرد هر چند که آنها دوست دارند قربانیان شان تصمیمات کارآتر اجتماعی قبل از وقوع فاجعه گرفته بودند.
یک تصمیم مکان یابی به ویژه مهمی که دولت آمریکا مواجه است این است که آیا باید تمرکززدایی بیشتر تاسیسات نفتی، پالایشگاه و گاز طبیعی را تشویق کند. توفان کاترینا تولید حدود ۵/۱ میلیون بشکه نفت، ۱۶ درصد تولید گاز طبیعی و حدود ۱۰ درصد ظرفیت پالایشگاهی آمریکا را متوقف ساخت در زمانی که مازاد ظرفیت پالایشگاهی جهان بسیار اندک است و سیستم توزیع برق و گاز طبیعی این منطقه نیز از کار افتاده بود. دانیل یرگین در مقاله «بحران کاترینا» در وال استریت ژورنال مورخ ۲ سپتامبر ۲۰۰۵ نوشت «در مجموع حدود ۸۰۰ سکوی نفتی خدمه دار به اضافه چند هزار سکوی کوچک تر بدون خدمه، آب و گاز را به ۳۲ هزار مایل خطوط لوله زیر آب تزریق می کنند.»
بیش تر هزینه این تعطیلی ها به دوش کل کشور خواهد افتاد که بخشی از آن در تصمیم به استفاده از ۷۰۰ میلیون بشکه از ذخایر نفت استراتژیک بازتاب می یابد دولت آمریکا ذخایر بنزین ندارد با اینکه برخی کشورها چنین ذخایری را دارند. مجتمع انرژی خلیج مکزیک ظاهرا آسیب پذیری خاصی نه فقط به بلایای طبیعی آتی، بلکه به حملات تروریستی برنامه ریزی شده دارد.
توانایی تمرکززدایی تولید گاز طبیعی و تا حدی نیز نفت به خاطر مهلت قانونی دولت فدرال بر تولید نفت و گاز طبیعی در فلات قاره محدود شده است. لایحه اخیر انرژی شامل الزام به آماده سازی موجودی این ذخایر است و تلاش هایی در کنگره صورت می گیرد تا این مهلت قانونی را تمدید کند. خسارتی که کاترینا ایجاد کرد نشان می دهد که چنین گام هایی عاجل تر از آنی هستند که حتی چند هفته قبل تر به نظر می رسیدند.
آیا می توان معمولا کاری را انجام داد تا قبل از اینکه بلایا رخ دهد انگیزه های ناکارآیی که به خاطر تمایل طبیعی و ستودنی دولت در کمک به قربانیان بلایای وحشتناک طبیعی به وجود آمده است را تضعیف نمود؟ برای شروع، خوب است که محدودیت های منطقه بندی سفت و سخت تری در مناطق بلادیده برقرار گردد که میزان ساخت و سازها را کاهش داده و ظرفیت و توانایی آنها برای مقاومت در برابر شوک های شدید را افزایش دهد. این محدودیت ها برای مثال در مورد مناطق در معرض سیلاب های شدید همانند مورد نیواورلئان (احتمالا چون ساختمان ها و جاده ها زیر سطح دریا خواهد بود) و ساختمان های روی گسل های بزرگ که خصوصا در معرض خسارت زمین لرزه قرار دارند، به کار می روند. پس از تخریب شدیدی که زمین لرزه ۱۹۸۹ کالیفرنیا به وجود آورد، آن ایالت مقررات ساختمان سازی را سفت و سخت تر کرد تا احتمال آسیب ندیدن ساختمان ها در صورت وقوع زلزله های شدید را افزایش دهد. چه بسا آنها مقررات را به حد کافی سفت و سخت نمی کردند، چون که کالیفرنیا به محض اینکه دوباره یک زلزله شدید در آینده رخ دهد، انتظار مقدار زیادی کمک دولت فدرال را دارد. ملت های آسیایی در برخی مناطق تخریب شده بر اثر سونامی بزرگ اجازه بازسازی و ساخت و ساز مجدد را نداده اند.
علاوه بر این، هر کسی که در مناطق معین شده با ریسک بالا شروع به ساخت و ساز کند باید ملزم به بیمه کردن شود که بیشتر این زیان ها را پوشش می دهد، همان طور که بسیاری از کشورها، بیمه شخص ثالث خودرو را اجباری کردند. این شرط قانونی باعث می شود تا بیشتر هزینه خسارات بر دوش افراد و بنگاه هایی بیفتد که در مناطق پرخطر مستقر شده اند و نیز شرکت هایی که آنها را بیمه می کنند. پیش بینی های لازم باید برای اشخاص بسیار فقیر در نظر گرفته شود تا بیمه کافی داشته باشند و شرکت های بیمه نیز باید منابع کافی در صورت وقوع بلایای بزرگ داشته باشند. بیشتر ایالت ها پیش از این شرکت های بیمه را ملزم ساختند تا حداقل میزان سرمایه نقدی را حفظ کنند.
با توجه به ضرورت کمک کردن به قربانیان بلایای طبیعی، هیچ روش کاملی وجود ندارد تا افراد، بنگاه ها و دولت های محلی را ترغیب به گنجاندن کامل تر ریسک های زندگی و ساخت و ساز در مناطق مصیبت زده در تصمیمات خود نماید. اما کار بیشتری می توان کرد و کاترینا اثبات کرد که با وجود حادثه ۱۱ سپتامبر، آمریکا هنوز فاصله زیادی دارد تا یک بلای بزرگ را مدیریت کند. فکر کردن در این باره ترسناک است که کشور با چه سرعت و دقتی به فاجعه های حتی بزرگ تر واکنش نشان خواهد داد، از قبیل بلایی که بر اثر یک حمله تروریستی بسیار کشنده تر در آینده به وجود می آید.
● کاترینا
تحلیل هزینه فایده و تروریسم
ریچارد پوسنر
رییس مجلس نمایندگان دنیس هاسترت، به خاطر گفتن اینکه شاید بهتر باشد ساکنان نیواورلئان آ ن جا را ترک کنند به جای اینکه منطقه بازسازی شود خود را به دردسر انداخت و مجبور به عذرخواهی شد. او موضوع معتبری را مطرح ساخت؛ اینکه او به این خاطر به دردسر افتاد اندرزی را به اثبات می رساند که در عرصه سیاست، «حقیقت را بر زبان آوردن» مشابه «گاف دادن و خرابکاری» است. نه اینکه هنوز نمی توان گفت ساکنان نیواورلئان نباید محل را ترک کنند؛ این نتیجه گیری فقط از یک تحلیل پیچیده قابل معلوم شدن است. نکته این جا است که آن تحلیل باید انجام شود. مساله کلی تر، نقش محاسبات هزینه فایده در تحلیل ریسک فاجعه است. علاوه بر این، این فاجعه در نیواورلئان یک هشدار به موقع از ریسک تروریسم است.
چون نیواورلئان هم زیر سطح دریا و هم در مجاورت دریا است (دریاچه پونتکارترین از طریق دریاچه ای دیگر و یک تنگه به خلیج مکزیک متصل می شود)، شهر فوق العاده آسیب پذیر دقیقا به هر نوع سیلی است که هنگام شکستن سدهای خاکی در نتیجه توفان کاترینا رخ داده است. برای تصمیم گیری در این باره که آیا شهر بازسازی شود یا به حال خود گذاشته شود، هزینه بازسازی نیواورلئان به اضافه هزینه انتظاری وقوع چنین بلایایی در آینده را باید با هزینه ساختن یک شهر جدید یا آنچه که ارزان تر و سریع تر خواهد بود، یعنی صرفا جابه جا کردن ساکنان کنونی به شهرها و شهرک های موجود و...، مقایسه کرد، راه حلی که صرفا مستلزم احداث برخی تاسیسات تجاری و مسکونی دیگر به اضافه مقداری زیرساخت های بیشتر است. البته نیواورلئان ارزش تاریخی و عاطفی دارد و این عامل را باید در تحلیل جای داد؛ اما نه به حدی که وزن تعیین کننده پیدا کند. چه بسا که باید وزن کمی به آن داده شود، چون که بخش های تاریخی شهر (محله فرانسوی ها و ناحیه گاردن) قابل بازسازی و حفظ شدن به عنوان مکان گردشگری، بسیار شبیه مستعمره ویلیامبسورگ هست، بدون نیاز به اینکه بخشی از شهر باشد. تصمیم به ترک شهر یا ماندن در آن را نمی توان به نظام بازار واگذار کرد. این کار را می شد کرد اگر دولت های فدرال، ایالتی و محلی تعهد معتبری می دادند که هیچ کمک مالی به ساکنان، بنگاه ها و سایر نهادهای شهر در صورت وقوع حادثه دیگری نکنند(اما دولت نمی تواند چنین تعهدی بدهد) یا اگر دولت می توانست ساکنان و بنگاه ها و بقیه را مجبور سازد تا بیمه ای بخرند که هزینه های کامل چنین بلایایی را پوشش دهد، اما دوباره این کار شدنی نیست؛ بیمه با چنین مبلغی، برای پوشش دادن مجموعه حوادثی با چنین درجه نااطمینان بالایی را نمی توان در بازار خصوصی خریداری کرد.
بنابراین تصمیم در این باره را باید دولت بگیرد و حالت ایده آل این است که بر پایه تحلیل هزینه فایده باشد. در چنین تحلیلی، هزینه مورد انتظار یک سیل فاجعه بار در آینده (یعنی هزینه تنزیل شده با این احتمال که واقعا رخ خواهد داد) احتمالا وزن خیلی سنگینی پیدا می کند و می تواند به آسانی کفه ترازو را به نفع ترک کردن شهر تغییر دهد. دلیل آن این است که تنها بخش مربوط به ساخت خاکریزها و ساختن سایر تجهیزات و بهبودها که حمایت بیشتری در برابر خطر سیل فراهم خواهد کرد بسیار پرهزینه خواهد بود (چنین برنامه ای در ۱۹۸۸ پیشنهاد شده بود که هزینه ۱۴ میلیارد دلار داشت، بر اساس مقاله مارک فریشتی، «آن ها آمدن سیل را دیدند،» نیویورک تایمز، دوم سپتامبر ۲۰۰۵)؛ علاوه بر این، خاکریزها، دریچه های دریا و غیره نیز در برابر حملات تروریستی به شدت آسیب پذیر هستند.
رخنه و شکاف هایی شبیه آنهایی که باعث سیل اخیر شد؛ اما به واسطه بمب های اتمی بدون هشدار اتفاق می افتند، باعث تلفات انسانی بسیار بیشتری خواهد شد چون فرصتی برای تخلیه جمعیت وجود نخواهد داشت، در صورتی که به خاطر هشدار نزدیک شدن توفان، ۸۰ درصدجمعیت نیواورلئان قبل از آمدن سیل، شهر را ترک کردند. هزینه مورد انتظار یک حمله تروریستی بر بازسازی خاکریزها را نمی توان تخمین زد؛ اما هزینه ها به احتمال زیاد باید سنگین باشد به خاطر جار و جنجال گسترده ای که آسیب پذیری شهر در برابر سیل داشته است و این واقعیت که آسیب پذیری شهر بندری در برابر تروریسم بیشتر از شهرهای داخل خشکی است، چون تروریست هایی که از دریا وارد می شوند با احتمال کمتری قبل از حمله شناسایی می شوند، چون که آنها زمان کمتری را در خاک آمریکا به سر می برند. (تکنیک های تحلیلی برای تطبیق تحلیل هزینه فایده به موقعیت هایی که ریسک ها را نمی توان با هر درجه دقت تخمین زد در فصل ۳ کتاب من، «فاجعه: ریسک و واکنش» [۲۰۰۴] بحث شده است. ) البته مقادیر عظیمی پول را می توان به حمایت از شهر بازسازی شده آسیب پذیر در برابر حمله تروریستی اختصاص داد، اما صرفا هزینه هنگفت دیگری است که با ترک کردن شهر از آن اجتناب می شود.
نیواورلئان نه فقط به علت حملات تروریستی، بلکه به خاطر سه دلیل دیگر نیز آسیب پذیرتر شده است. این شهر در حال غرق شدن است چون (به شکل تناقض نمایی) کنترل سیل، جلوی ته نشین شدن رسوبات رود می سی سی پی را گرفته است تا گل و لای فروکش کرده را که شهر بر روی آن بنا شده است، تجدید نماید. باتلاق ها و جزایری که موانع حمایتی در برابر اثرات توفان ها بودند ناپدید شده اند و با گرم شدن کره زمین انتظار می رود سطح آب دریا ها افزایش یابد و نیز شدت و تعداد توفان ها بیشتر شود این ها همگی عواملی هستند که نیواورلئان را آسیب پذیرتر در برابر سیل های آینده می سازند.
شاید به نظر رسد که اگر آن طور که برآوردهای جاری نشان می دهند، هزینه خسارت وارده بر اثر توفان کاترینا «فقط» ۱۰۰ میلیارد دلار باشد، هزینه مورد انتظار نمی توانسته است خیلی زیاد بوده باشد، چون احتمال وقوع چنین سیلی بنا به فرض پایین بود. اما در حالی که احتمال سالانه آمدن سیل پایین است، احتمال تجمعی در یک دوره نسبتا کوتاه مثلا یک یا دو دهه، احتمالا بسیار بالا است.
به علاوه ۱۰۰ میلیارد دلار تقریبا به طور قطعی یک تخمین ناقص است به خاطر تلفات انسانی (اقتصاددانان در حال حاضر از رقم ۷ میلیون دلار برای برآورد ارزش عمر یک آمریکایی معمولی استفاده می کنند)، آسیب های روحی و جسمی عظیمی که بر صدها هزار آواره از سیل وارد شده است و تولید از دست رفته بنگاه ها و افرادی که به خاطر سیل جابه جا شده اند. آن طور که یک اقتصاددان هزینه ها را برآورد می کند، اینها هزینه های اجتماعی هستند. آنچه هزینه اجتماعی نیست زیان های مالی قطعا خالصی است که در جایی دیگر در اقتصاد جبران مافات می شود؛ برای مثال، زیان کسب وکارهای متعارف در نیواورلئان، یک نفع برای سایر شهرها خواهد بود.
هزینه پنهان دیگر ناشی از بازسازی شهر به جای ترک کردن آن، نااطمینانی در مورد مدت زمانی خواهد بود تا شهر بازسازی شود و ساکنان سابق طی این مدت چه کار خواهند کرد. اگر آنها انتظار بازگشت به شهر در عرض چند ماه را دارند، در این اثنا با مشکل یافتن شغلی با حقوق مکفی مواجه خواهند شد.
برای سادگی، فرض می کنم که انتخاب فقط بین بازسازی نیواورلئان و ترک آن است. اگر واقع بینانه به قضایا نگاه کنیم، باتوجه به عامل سیاست و امتناع غیرارادی یک فرد آمریکایی معمولی به پذیرش شکست (که کلا امر در خور ستایشی است)، انتخاب در زمینه مقیاس بازسازی است. من اصرار می کنم که ملاحظه دقیقی به بازسازی در مقیاس بسیار کاهش یافته تر از آنچه شهر قبل از سیل بود، داده شود.
همان طور که من قبل از این درباره تروریسم سخن گفتم، یک مقاله در واشنگتن پست امروز (نوشته سوزان گلیزر و جوش وایت، «توفان درهم ریختگی را نشان می دهد: کجای کار اشتباه بود») از آنهایی پشتیبانی می کند که ادعا می کنند واکنش کند به سیل نیواورلئان نشان می دهد، ملت آمادگی کافی برای واکنش نشان دادن به یک حمله تروریستی به وسیله سلاح های کشتار جمعی یک خطر جدی (هر چند دوباره غیر قابل کمی کردن) و در حال رشد پیدا نکرده است. یک حمله با تسلیحات هسته ای، رادیو اکتیو یا بیولوژیک و با تلفات بسیار بیشتر انسانی به آسانی می تواند یک شهر کامل را بدون هشدار مجبور به تخلیه کند.
با گذشت چند سال از حملات یازده سپتامبر به نظر می رسد ما هنوز تهدید تروریسم را جدی نگرفته ایم. چهار ابزار ضد تروریستی اساسی وجود دارد: (۱) ارزیابی تهدید که به معنای انجام تحلیل های هزینه فایده با هدف شناسایی اهدافی که از همه آسیب پذیرتر به حملات تروریستی هستند، با توجه به اهداف تروریست ها (تا آن جایی که قابل تعیین باشند) ارزشمندی هدف و هزینه مقاوم کردن (دفاع کردن) از آن. (۲) مقاوم کردن حداقل آسیب پذیرترین اهداف، (۳) اطلاعات هوشمند هشداردهنده (که البته در یازده سپتامبر عمل نکرد) تا حملات قریب الوقوع را ردیابی کند. (۴) اقدامات واکنش اضطراری اگر یک حمله رخ دهد، به قصد حداقل ساختن خسارت انسانی و مالی.
ابزار (۱) پیشرفت اندکی داشته است و این تا حدی به دلیل موانع سیاسی است؛ همه مقامات انتخابی به استثنای رییس جمهور و معاون رییس جمهور، حوزه های انتخابیه با محدوده معین جغرافیایی دارند و طبیعتا در برابر تلاش هایی که بخش بسیار زیادی از منابع را به اقدامات تدافعی که فقط به ساکنان خارج از آن حوزه نفع خواهند رساند مقاومت خواهند کرد. ابزار (۲) به دلیل هزینه آن پیشرفت بسیار اندکی داشته است. ابزار (۳) بهبود یافته است اگر چه نه به آن اندازه ای که باید داشته باشد. (نگاه کنید به کتاب من «پیشگیری از حملات ناگهانی: اصلاحات به دنبال یازده سپتامبر» [۲۰۰۵] و تک نگاری تازه منتشر شده من «شکل گیری مجدد اطلاعات داخلی» [اوت ۲۰۰۵].) و با قضاوت کردن از فاجعه نیواورلئان، (۴) کاملا ناکافی باقی می ماند. یک واکنش احتمالی این بوده است که رییس جمهور حکومت نظامی اعلام کرده و یک ژنرال که تجربه جنگی داشته باشد (یعنی کسی که می داند چگونه تعداد زیادی از مردم را در شرایط اضطراری و نااطمینانی هماهنگ کند) را به فرماندهی همه نهادها و پرسنل واکنش سریع فدرال، ایالتی، محلی، عمومی، خصوصی، نظامی، غیرنظامی منصوب کند. مقاله واشنگتن پست در امروز صبح که من اشاره کردم بر موانع بوروکراتیکی اشاره دارد که واکنش را به تاخیر انداخت؛ حکومت نظامی بر آن موانع غلبه خواهد کرد.
ایده من درباره چگونگی واکنش نشان دادن به چنین فاجعه ای شاید زیادی نمایشی و کاملا بی پایه و اساس باشد؛ من کارشناس در این زمینه نیستم. اما از زمان حادثه یازده سپتامبر معلوم شده است که احتمال یک حمله تروریستی با استفاده از سلاح های کشتار جمعی وجود دارد و اگر این طور باشد واکنش اضطراری درست شاید مستلزم تخلیه یک شهر باشد. این دلسردکننده است که فکر کنیم پس از گذشت سال ها هنوز هیچ برنامه آماده سازی یا سامانه دستوری برای مقابله با چنین حادثه محتملی وجود ندارد.
مترجم: جعفر خیرخواهان
مطلب‌های دیگر از همین نویسنده در سایت آینده‌نگری:
|
بنیاد آینده‌نگری ایران |
|
دوشنبه ۱۲ آذر ۱۴۰۳ - ۲ دسامبر ۲۰۲۴
محیط زیست
|
|
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان