تو ای تربیت کننده نسل های انسان؛ هنگامی که در آسمان جهان تعلیم و تربیت همچون ماه می درخشی، وقتی
تو ای تربیت کننده نسل های انسان؛ هنگامی که در آسمان جهان تعلیم و تربیت همچون ماه می درخشی، وقتی مانند ابر بهاری به سرزمین دل های مشتاق و آرزومند پژوهندگان دانش فرو می ریزی، زمانی که چون خورشید دلفروز جهان تمدن را گرم و روشن می کنی و هنگامی که فداکاری و نوع دوستی ات مانند دریا موج می زند من بر صفای دل و عظمت روح تو سلام می فرستم. سلامی که از نهاد دل است و همیشه سپاسداری و تحسین به همراه دارد. آری، معلم سرفرازترین و شریف ترین فرد جوامع انسانی است و در شأن زیبنده اش همین بس که حضرت محمد(ص) آن یکتامرد عالم روحانی و نجات دهنده بشریت از جهل و نادانی می فرمایند: «هر کس به من حرفی یا لفظی بیاموزد بنده او می شوم.»اما این بزرگ مرد جهان بشریت می دانید کدام معلم را می فرماید؟ معلمی که بر همه جای قلمرو روح و ذرات وجود او دو نیروی مقدس و خدایی به نام وجدان و ایمان حکومت کند. معلمی که با یک گوش صدای ایمان را می شنود با گوش دیگر نوای وجدان را، معلمی که تار وجودش از وارستگی و شرف و پودش از عدالت و انصاف باشد. معلمی که آیین تدریس و شیوه تعلیم را از پیشوایان بزرگ اسلام الهام بگیرد و بالاخره معلمی که نسبت به سرنوشت دانش آموزان دلسوز و با عاطفه باشد بنابراین زنگ مدرسه همواره باید آواز زیبایی ها و نیکویی ها و نام مدرسه تداعی گر چهره های متبسم و مصمم باشد چرا که همه انسان ها به ویژه کودکان و نوجوانان محبت پذیر و تنبیه گریز هستند.
نیاز به محبت از اساسی ترین نیازهای فطری انسان است. کودکان قبل از این که کشش چندانی نسبت به یادگیری و اکتساب برنامه های آموزشگاهی داشته باشند تشنه محبتند و جست وجوگر نگاه های پرمهر و صداهای روح نواز. یکی از ترس های کودکان که سبب ناراحتی فراوان والدین آنان می شود ترس از مدرسه رفتن است که گاه به صورت وحشت و اضطراب شدید به هنگام خروج از منزل ظاهر می شود. ترس از مدرسه، به بی میلی شدید در مورد رفتن به مدرسه گفته می شود. ترس از مدرسه عبارتی است مصطلح و غلط زیرا در اکثر اوقات کودک از مدرسه ترس ندارد بلکه به عللی از رفتن به مدرسه امتناع می ورزد و به همین جهت امتناع از رفتن به مدرسه اصطلاح بهتر و صحیح تری است.
● ملاک های تشخیص برای ترس از مدرسه
۱) از آمدن به مدرسه خودداری می کند (حداقل به مدت دو هفته) و والدین از این غیبت او آگاه هستند.
۲) وقتی او را به زور به مدرسه بیاورند به سختی از والدین جدا می شود و به شدت گریه کرده و سر و صدا و هیاهو راه می اندازد.
۳) از حضور در کلاس امتناع می ورزد.
۴) از ناراحتی هایی چون سردرد، تپش قلب، تهوع شب قبل از مدرسه و هنگام رفتن به مدرسه شکایت دارد.
۵) در کلاس حالت خجالتی دارد و فاقد اعتماد به نفس است.
۶) رفتار او با سایر اعضای خانواده گرم و صمیمی است.
۷) وابستگی شدیدی به اعضای خانواده به خصوص به مادر دارد.
۸) به قضاوت معلم و سایرین نسبت به خود بسیار اهمیت می دهد.
۹) نگرانی غیرواقعی درباره امکان مرگ یا صدمه خوردن به والدین در غیاب آنها دارد.
۱۰) خواب او ناآرام و گاه با کابوس است.
۱۱) در خانه تنها و دور از فرد مورد علاقه نمی ماند.
▪ توجه: حداقل دو مورد باید در هفته دیده شود؛ «به خصوص موردهای یک یا دو.»
در نتیجه مدرسه تنها محل یادگیری، خواندن، نوشتن و حساب کردن نیست بلکه جایی است که کودکان و نوجوانان مهارت های زیادی از جمله مهارت های اجتماعی لازم برای ورود به جامعه فردا را می آموزند. مهارت های اجتماعی مهارت هایی هستند که آنان را برای تعامل با سایر افراد اجتماع شان آماده می کنند. بچه ها شاید در مدرسه، درس خاصی برای یادگیری این گونه مهارت ها از آموزگاران و مربیان شان نگیرند ولی می توانند از چگونگی رفتار آنها با خودشان و سایر دانش آموزان دریابند که در شرایط گوناگون چگونه باید رفتار کنند. بدیهی است کودکی می تواند در این درس و آزمون موفق شود که بتواند در موقعیت های گوناگون رفتاری صحیح و مناسب از خود نشان دهد. این گروه از کودکان قادرند از مدرسه و فعالیت هایش لذت ببرند و تمام آموزش های آن را با رویی باز بپذیرند در مقابل اگر کودکی نتواند نمره ای قابل قبول بگیرد قادر نخواهد بود رفتاری درست و متناسب با شرایط از خود نشان دهد که پیامد آن نیز عملکردهای تحصیلی و اجتماعی او در بر خواهد گرفت. گاهی شکست کودک در روابط اجتماعی اش بسیار سنگین تر و دردناک تر از شکست او در تحصیل و آموزش است.
● چند نکته در کمک کردن به کودک
۱) باید مواظب بود که کودک به خاطر ترس از مدرسه مورد استهزاء قرار نگیرد.
۲) سعی شود کودک هر چه زودتر به مدرسه بازگردد.
۳) کودک را نباید زیاد تحت فشار قرار دهیم.
۴) به کودک توجه کنیم نه به ترس او.
۵) درخور فهم او برایش استدلال کنیم.
۶) از توقف مادر کنار کودک در مدرسه و تماس در ساعات تفریح به تدریج کاست.
۷) در صورت لزوم درمان خانواده به ویژه مادر توام با درمان کودک انجام گیرد.
۸) استفاده از تقویت کننده ای مثبت و محبت مادرانه.
فرخنده فقری اردکلو - مرند
منابع و مآخذ:
۱. تجارب شخصی
۲. فرقانی رئیسی، شهلا؛ شناخت مشکلات رفتاری در کودکان و نوجوانان
۳. مصری، محمد؛ بهشت سخن
۴. پیوند، نشریه ماهانه آموزشی، تربیتی، مهرماه ۱۳۷۱، شماره ۱۵۶
۵. پیوند، نشریه ماهانه آموزشی، تربیتی، بهمن ۱۳۸۵، شماره ۱۳۲۸
۶. تربیت، ماهنامه پرورشی وزارت آموزش و پرورش، شماره ۹، خردادماه ۱۳۸۵