دموكراسي ديجيتال
اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید:
مقدمه
از اوایل دهه ۱۹۸۰ میلادی جهان وارد عصر نوینی شده است و عرصه های مختلف زندگی اجتماعی انسان چنان دچار دگرگونی شده است که فهم آن با به کارگیری واژگان قبلی میسر نمی باشد و این عصر نوین حیات بشری با اصطلاحات جدیدی چون جهانی شدن ؛عصر انفجار اطلاعات ؛ جامعه اطلاعاتی و غیره شناخته مي شود .
انقلاب فناوري كه در دهه ۱۹۷۰ در آمريكا پايه گذاري شد پارادايم تازه اي را با خود به همراه آورد هر چند صنعت الكترونيك در دهه ۴۰ تا ۶۰ ميلادي رشد كرد ولي شكوفائي تكنولوژيك دهه هفتاد ميلادي با فرهنگ آزادي و تكاپوي اقتصادي بشر همبسته بود .
ايده اينترنت نخستين بار در برنامه دهه شصت وزارت دفاع امريكا شكل گرفت كه به تأسيس شبكه آرپانت منتهي شد كه حاصل آن ورود به عصر جديدي است كه با نام هاي "عصر ارتباطات "جامعه اطلاعاتي " و " جامعه شبكه اي " معرفي شده است .
عصر تكنولوژي هاي ارتباطي و اطلاعاتي
ويژگي بارز انقلاب تكنولوژيك كنوني نه محوريت دانش و اطلاعات بلكه كاربرد اين دانش و اطلاعات و انتقال آنها در يك چرخه بازخورد فزاينده ميان نوآوري و كاربردهاي نوآوري است .
تکنولوژی های اطلاعاتی و ارتباطی( ICT)مجموعه وسیع و متنوعی از فناوریهاست که برای برقراری ارتباط بین انسان ها و نیز برای تولید و بازیابی اطلاعات به کار می رود .
اصولا" شكل گيري ساختارهاي اجتماعي و نظام هاي سياسي بدون بهره گيري از نظام هاي سياسي ممكن نيست چراكه محدوده وجودي يك حكومت به نظام و تكنولوژي هاي ارتباطي در دسترس آن وابستگي كامل دارد و به همبن خاطر است كه ايجاد حكومت هاي مدرن را تا حدودي نتيجه گسترش صنعت چاپ مي دانند .
در گذشته نظام هاي ارتباطي شفاهي به ايجاد نظام سياسي محدود منجر مي شد در حالي كه اكنون با رواج تكنولوژي هاي ارتباط جمعي امكان ايجاد هويت و ايدئولوژي مشترك بين انسان هاي دور از هم و ناشناس را فراهم نمود و ساختارمندي ملت هاي مدرن را عملي ساخت .
با پيشرفت تكنولوي ها حكومت ها با بهره گيري از اين تكنولوژي ها حاكميت خود را تحكيم كرده و مشروعيت حاكمان و سياست هايشان را در افكار عمومي شهروندان ايجاد كردند چرا كه جامعه مدني بدون بهره كيري از رسانه ها و تكنولوژي ها نمي تواند بر افكار عمومي اثر بگذارد و دموكراسي بدون مشاركت توده هاي آگاه ؛در معرض خطر تبديل شدن به اشكال مختلف استبداد داخلي يا سلطه خارجي قرار دارد و آزادي هاي سياسي هم مستلزم آزادي هاي ارتباطي مي باشد.
دموكراسي ديجيتالي
از مهم ترين آثار پيدايش جامعه اطلاعاتي تحول در ساختارهاي حكومتي و قدرت و شكل گيري نوع خاصي از دموكراسي است كه در نظر برخي از انديشمندان علوم سياسي مسبوق به سابقه اي طولاني نيست اين شكل از دموكراسي اكنون به نام "دموكراسي ديجتال " نام گرفته است بر ساير انواع دموكراسي نيز اثر گذاشته و ان ها را از درون متحول مي كند . دموكراسي ديجيتال فناوري هاي موجود را از طريق فرايندهاي انتقال داده هاي ديجيتال به خدمت مي گيرد و اين مفهوم مي تواند به طيف بسيار وسيعي از كاربست هاي فناورانه از جمله پارلمان هاي مردمي تلويزيوني و هيأت هاي منصفانه مجازي شهروندان اشاره داشته باشد .
مفهوم دموكراسي ديجيتال در لحظه اول اين معنا را تداعي مي كند كه دموكراسي مفهومي طراحي شده و بسته نيست و توان بازانديشي و باز توليد خود در بسترهاي فني فرهنگي و اجتماعي مختلف و جديد را دارد.
در دموكراسي ديجيتال عامه مردم در فرايندهاي تصميم گيري درگير مي شوند و نزديك ترين تناسب را با دموكراسي مستقيم دارد . اكنون مفهوم دموكراسي ديجيتال براي اشاره به طيفي از كاربست ها و تجربه هاي فناورانه به كار مي رود و بايد از افزايش روزافزون پايگاه هاي اطلاع رساني توسط دولت هاي محلي منطقه اي وملي به عنوان تلاشي در جهت بهبود و پيشبرد رابطه شهروند -حكومت استقبال كرد هرچند بايد به اين نكته نيز اشاره شود كه اين ها نظام دموكراتيك تازه اي راتشكيل نمي دهند و از فناوري هاي ارتباطي و اطلاعي براي تقويت شيوه عمل بخشي از دگرگوني بنيادي در نهاد هاد و ساختارها ي اجتماعي استفاده كرد .
قابليت هاي جامعه اطلاعايت و دموكراسي ديجيتالي
در جامعه اطلاعاتي و ارتباطي مخاطبان ديگر منفعل نيستند بلكه آنها كنشگران فعالي هستند كه ار تباط متقابل نيز برقرار مي كنند . در اين جامعه رسانه هاي ارتباط جمعي به رسانه هاي تقسيم شده سفارشي و فردي تبديل شده اند و به دليل تعدد پيام ها و منابع در جامعه شبكه اي مخاطبان قردت انتخاب بيشتري پيدا كرده اند .در واقع ارتباطات رايانه اي برخلاف رسانه هاي جمعي پيشين سيستم هاي چند رسانه اي مستعد تعامل بوجود آورده است و اين استفاده از ارتباطات رايانه اي از طريق سيستم هاي آموزشي گسترش خواهد يافت .
ويژگي ها دموکراسی دیجیتال
ويژگي هاي اساسي رسانه هاي دوسويه كه موجد اين وضعيت جديد هستند كه معمولا" ادعا مي شود كه توانائي لازم براي توسعه نوع تازه اي از دموكراسي را دارند عبارت اند از:
۱. دوسويه بودن :كاربران مي توانند با انبوه زيادي از افراد به صورت دوسويه تماس برقرار كنند .
ايجاد انجمن ها : كاربران شبكه مي توانند به اجتماعات و تشكيلات مجازي اي كه منافع مشتركي را پيگيري مي كنند بپيوندند.
توليد و انتشار اطلاعات :شهروندان مي توانند اطلاعات توليد كنند و در توليد آن سهيم باشند .
به چالش كشيدن چشم اندازهاي حرفه اي و رسمي : اطلاعات دولتي و حرفه اي را مي توان به چالش كشيد و روايت هاي از گزارش هاي رسمي و تخصصي ارائه كرد .
زوال هويت دولت - ملت ها: كاربران مي توانند هويت هائي فراتر از مرزهاي ملي خود اختيار كنند يا در پي ساختار هويت هاي محلي و مستقل از دولت باشند .
نتيجه
ظهور تكنولوژي هاي جديد ارتباطي آزادي هاي مدني و تقويت دموكراسي مستقيم و انتخاباتي را با خود به همراه مي آورند اما اميدهاي ايجاد شده با ترس هاي ريشه دار نيز همراه مي باشند .
تكنولوژي محصول جامعه بشري مي باشد و از اين رو كاربرد هاي آن را ميزان آگاهي و ارده فردي و جمعي تعيين مي كند يعني ساختارهاي موجود سياسي و شرايط اقتصادي و متغير هاي فرهنگي جوامع. حكومت الكترونيكي بايد به عنوان يك برنامه راهبردي و تحت شرايط دموكراتيك پي گيري شود . بدون وجود همزمان دو عامل اراده سياسي براي تقويت دموكراسي مستقيم و انتخاباتي از سوي حكومت و مطالبه مدني براي افزايش قدرت مشاركتي از سوي مردم حكومت الكترونيكي به راه انداري سايت هاي اينترنتي انباشته از تبليغات و عاري از اطلاعات آگاهي بخش و امكان ارتباط دوسويه محدود مي شود .
همچنین قابل ذکر است که جامعه شبکه ای یا شبکه های جامعه ای چگونگی تعامل عمیق و رواج وسیع فناوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی درون اجتماعات و میان آنها را بهتر کشف می کند خواه این اجتماعات اجتماعی و خواه دارای منافع مشترک باشند ترسیم کننده وضعیت جدیدی هستند . در حقیقت می توان استعاره شبکه را که زیربنای فناوری های عصر اطلاعات را تشکیل می دهد بسط داد تا همه سطوح زندگی اجتماعی را درگیر و امکان جست وجو در خصیصه هائی را که قوام دهنده شبکه های اجتماعی هستند فراهم کند .
منابع
خانیکی ،ه ،دموکراسی دیجیتال،مجله رسانه ،سال پانزدهم ،شماره سوم
منتظر قائم،م(۱۳۸۱) دموکراسی دیجیتالی،نامه علوم اجتماعی ،شماره ۱۹
مطلب‌های دیگر از همین نویسنده در سایت آینده‌نگری:
منبع: نگاهی گذرا به فضای مجازی
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان