اساس یک جامعه ی دمکراتیک (دولت مبتنی بر حقوق ) مبتنی بر آزادی بیان است که چه افراد حقیقی و حقوقی آزادند که اطلاعات و عقاید و پیام ها ی خود را چه به صورت افکار و عقاید هنری ،مذهبی ،علمی ،سیاسی ،اقتصادی و چه به صورت آگهی تجاری و حتی موسیقی با هر وسیله ی ممکن پخش کنند اما آزادی پخش و انتشار و آزادی دریافت لازم وملزوم یکدیگرند زیرا اگر پخش و انتشار و دریافت اطلاعات و ایده یا پیام امکان پذیر می شوند به این دلیل است که جست و جوی آنها ممکن بوده است .
ارکان مهم آزادی بیان :آزادی عقیده +جست وجو +انتشار +دریافت .
مفهوم آزادی بیان ازسه انقلاب نشات گرفته است
1.انقلاب مشروطه ی انگلیس (1989)
2.انقلاب آمریکا (1776)
3.انقلاب کبیر فرانسه (1789)
عناصر آزادی بیان :
1.آزادی عقیده :اولین پیش شرط آزادی بیان ،به معنای نداشتن ترس و واهمه از عقاید خود که به عنوان یک حق شناخته شده است .
2.دومین عنصر آزادی بیان که ازسه عنصر تشکیل شده :آزادی اطلاعات است که شامل جست و جو ،انتشار،دریافت .
مراحل آزادی بیان :
1.از میلتون تا پایان جنگ جهانی دوم در سال 1945
که بر آزادی گرایی اطلاعات تاکید بود
2.بعد از خاتمه ی جنگ جهانی دوم که نگرش درمورد آزادی بیان تغییر می کند نظریه مارکسیستی درباره ی حقوق بشر که معتقد است نسل قبل آزادی های ظاهری را مورد توجه قرار داده وآنها بر شرایط اقتصادی تحقق این آزادی ها تاکید می کردند .
3.سالها ی آخر دهه ی 1970و ظهور مفهوم جدیدی تحت عنوان حق مطلع شدن اولین بار در 1948به طور غیر صریح در اعلامیه ی جهانی حقوق بشر در حالی که در قرن 18 آزادی بیان بر شخص فرستنده تاکید می شد به تدریج در 1970 توجه افراد به سوی فرد گیرنده معطوف گردید
به این ترتیب در کنار حق مطلع کردن ،حق مطلع شدن هم مطرح شد .
4 از سال 1980 میلادی دهه ی تکنولوژی های نوین اطلاعات و ارتباطات که ابعاد تازه ای به آزادی بخشید.
تعریف اطلاعات
سه نوع اطلاعات ازمنظر ایوکوریه محقق بخش اطلاع سازمان یونسکو :
الف – دادها :معرف مقدارها هستند
ب- اطلاعات یا رویدادها که با کاربرد زبان طبیعی انسان بیان می شوند
ج-دانایی ها که مجموعه ی دانشها ی نظری یا علمی مربوط به یک موضوع معین را تشکیل می دهند
دسته بندی پنجگانه اطلاعات
1-اطلاعات مجانی (تبلیغاتی )
2-ارزش اقتصادی و موضوعیت مالی (مالکیتهای فکری ،سهام ،اوراق بهاداروپول دیجیتال)
3-ارزش مقدماتی برای مبادله
4-جزو حریم خصوصی
5-اطلاعات دولتی (دسترسی به این نوع اطلاعات مورد نظر است )
تعریف آزادی اطلاعات :
دراصل به معنای جست وجو ،جمع آوری ،انتقال ،انتشار ودریافت آزادانه ی اخبار و عقاید است.به لحاظ تاریخی حق دسترسی به اطلاعات (right of access to information)از جمله اجزای آزادی اطلاعات(freedom of information) است که تا حدودی مترادف یکریگر به کار می روند
مترادفات این عبارت
1-آزادی دسترسی به اطلاعات freedom of access to information
2-حق دانستن right of knowledge
3-شفافیت اداری و اجرایی administrative transparency
در این پژوهش به آزادی اطلاعات درمعنای متاخر آن توجه می شود یعنی حق شهروندان در دسترسی آزادانه ته اطلاعاتی که نزد دولت به آن پرداخته می شود
اگر چیزی برای بیان وجود نداشته باشد آزادی بیان بی معنا ست آزادی اطلاعات (حق دسترسی شهروندان به اطلاعاتی است که در اختیار دولت است تضمین می کند
عناصر آزادی اطلاعات :
1.دسترسی آزادانه به محل رویدادها
2.جریان آزاد اطلاعات
3.انتشار آزادانه اطلاعات
4.آزادی دریافت
ضرورت آزادی اطلاعات و حق دسترسی :
تحقق دموکراسی یک موضوع صرفا سیاسی یا اقتصادی نیست بلکه موضوع ادراکی است موضوع روانشناختی برای تمام کشورها و نیز تمامی فرهنگها .
تحقق دموکراسی یک فرایند ازدرون به بیرون است از آگاهی روانشناختی به سوی شکل بندی سازمند جامع .
قدرت در جوامع دمکراتیک : 1.آگاهی مردم وعموم
الف –آموزش
ب-فضای اطلاعات
2.نهادهای دمکراتیک
رویا معتمد نژاد درمورد آزادی بیان –آزادی اطلاعات و دموکراسی :
میان آزادی بیان ودموکراسی رابطه بسیار نزدیکی است این آزادی تنها در دموکراسی تحقق می یابد ودموکراسی نیز بدون آزادی بیان مفهوم پیدا نمی کند
دسترسی آزادانه به اطلاعات شاخص وموجد و محصول دموکراسی است .
آزادی اطلاعات و حق دسترسی اکسیژن دموکراسی است که در آن شهروندان برخوردار از اطلاعات و دارای علاقه وانگیزه ودرگیر مسائل حیات اجتماعی هستند
سه رکن بنیادین جامعه دمکراتیک :
1.مشارکت فعالانه شهروندان
2.شفاف بودن کنشهای حکومت
3.استقرار سازو کارهایی که پاسخ پذیری حاکمیت تضمین می کند
تاریخچه ی آزادی اطلاعات
ارسطو :دسترسی شهروندان را به اطلاعات برای تحقق یک حکومت پاسخ پذیر ضروری می دانست از گروهی که عموم مردم را به دلیل برخوردار نبودن از ابزارهای فنی ناتوان از فهم اطلاعات می دانستند انتقاد می کرد .
آندروس چی دنیوس :پدر آزادی اطلاعات درمعنای امروزین است .که نخستین بار خواستار اصلاحات دمکراتیک شد .مهم ترین مسائل مورد بحث وی :1.لغو محدودیت های اعمال شده بر تجارت 2.لغو سانسور آزادی مطبوعات 3.تثبیت دسترسی به اطلاعات به عنوان یک حق 4 .اداره ی جامعه براساس آزادی و مسئولیت شخصی
سوئد :نخستین کشوری که آزادی را به مبنای دو مفهوم بنیادین آزادی مطبوعات و آزادی اطلاعات بنا نهاده است .(1776)
کلمبیا :دومین کشوری که پس از سوئد دسترسی به اطلاعات و اسناد ومدارک دولتی را حق مردم می دانست (1886)
فنلاند (1951)
ایالات متحده(1966)
چین بزرگ ترین کشور جهان نخستین الهام بخش آزادی اطلاعات و حق دسترسی است ولی هنوز قانونی در این زمینه تصویب نکرده است .
اثرات تصویب قانون آزادی اطلاعات :
1-شفافیت
2-تقویت مشارکت مدنی
3-افزایش کارآمدی
4-پیشگیری از فساد
5-تقویت فرایندهای اداری اصلاحگرا
الف –ایجاد انگیزه برای نوآوری
ب-انسجام اجتماعی
ج-تحول فرهنگی
-شماری از نهادهایی که لزوم قانون گذاری موثر برای حفاظت عملی از رعایت این حق رابه رسمیت شناخته اند :
1-سازمان ملل متحد
2-سازمان کشورهای مشترک المنافع
3-سازمان کشورهای آمریکایی
4-شورای اروپا
5-اتحادیه آفریقا
قیاس ایران –سوئد –آمریکا:
سوئد :اسناد رسمی برای همه مردم ونه فقط مطبوعات عمومی اند همه اتباع سوئد به اسناد دولتی دسترسی آزاد خواهند داشت درتعاریف اسناد دولتی به طور دقیق شرح داده شده وشامل اسناد رسمی می شود .
اسناد غیر رسمی :
1-نامه ها ،تلگراف ها و...(اسناد مکاتبه ای )
2-اسنادی برای انتشار در نشریات عمومی
3-اسنادی که بخشی از کتابخانه اند
اسناد غیر قابل ثبت :
1-اسنادی که اهمیت ندارند
2-محرمانه نیستند
3-اسنادی که تعداد صفحات آنها زیاد باشد
4-اسناد الکترونی که دراداره ثبت مرکزی نگهداری می شود
مصلحت ها:
1-مصالح امنیتی خارجی یا بین المللی
2-مصالح سیاست مالی وپولی و برابری پول ملی با ارزهای خارجی
3-مصالح مربوط به تحقیق وتفحص یا عملکردهای نظارتی
4-مصالح پیشگیری یا پیگرد جرائم
5-مصالح اقتصاد عمومی
6-حفاظت از شرافت شخصی و حریم اقتصادی افراد
7-حفاظت از گونه های حیوانی وگیاهی
ایالات متحده آمریکا:
خارجی ها هم به علاوه ی اتباع از این حق استفاده می کنند
حق اساسی هر کس برای درخواست سریع اطلاعات تحت پوشش قانون به شرط آنکه این تقاضا واجد برخی شرایط پایداری ومطابق مندرجات قانون باشد وراجع به زمان ،مکان ،کارمزد و روال پیگیری باشد .
که این قانون دادگاهها وقوه ی مقننه ودفتر ریاست جمهوری وشورای امنیت و رایزنی کاخ سفید را پوشش نمی دهد.
استثناها:
1-قواعد ومقررات کارکنان داخلی موسسه
2-قانون انتشار را قدغن کرده باشد
3-اطلاعات محرمانه تجاری
4-مکاتبات میان موسسات در جریان دعاوی قضایی
5-اطلاعات که حریم شخصی را می شکند
6-اسناد نیروی نظامی
7-موسسات نظارت بر نهادهای مالی
8-افشای اطلاعات زمین شناسی و جغرافیایی چاهها
9-حکم ریاست جمهوری
ایران:
در ایران نه در قانون اساسی و نه در عادی به مفهوم آزادی بیان صراحتا اشاره نشده است به صورت تلویحی در اصل 24 قانون اساسی :
نشریات و مطبوعات دربیان مطالب آزادند مگر آنکه مخل به مبانی اسلام یا حقوق عمومی باشدوتفضیل آن را قانون معین می کند .
و اصل 175قانون اساسی موضوع آزادی در صدا و سیما :
در صدا وسیمای جمهوری اسلامی ایران،آزادی بیان و نشر افکار با رعایت موازین اسلامی و مصالح کشور باید تامین گردد
و اصلاحیه قانون مطبوعات که در 30 فروردین 1379 به تصویب مجلس رسید توجه به کسب و انتشار اخبار به این صورت بیان می شود :
کسب و انتشار اخبار داخلی و خارجی که به منظور افزایش آگاهی عمومی و حفظ مصالح جامعه باشد.
پیش نویس قانون آزادی بیان در ایران :
همه افراد حق جستجو ،کسب و اشاعه ی اطلاعات در چارچوب قانون بر خوردارندکه اطلاعات قابلیت انتقال دارد
استثناها:
اسرار دولتی
حریم خصوصی
ظن قوی به اینکه سلامت افراد به مخاطره می افتد
حاوی اسرار تجاری باشد
اطلاعاتی که ظن قوی وجود دارد که به پیشگیری و بازداشت و کشف جرم لطمه بزند .
 مبتنی بر آزادی بیان است که چه افراد حقیقی و حقوقی آزادند که اطلاعات و عقاید و پیام ها ی خود را چه به صورت افکار و عقاید هنری ،مذهبی ،علمی ،سیاسی ،اقتصادی و چه به صورت آگهی تجاری و حتی موسیقی با هر وسیله ی ممکن پخش کنند اما آزادی پخش و انتشار و آزادی دریافت لازم وملزوم یکدیگرند زیرا اگر پخش و انتشار و دریافت اطلاعات و ایده یا پیام امکان پذیر می شوند به این دلیل است که جست و جوی آنها ممکن بوده است .
){kind=small}
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان