اینترنت در چند سال اخیر زندگی مردم را بکلی دگرگون ساخته، راه های جدیدی برای ارتباط با خانواده و دوستان ایجاد کرده و شیوه های مرسوم ارتباط بین سازمان ها و شرکت ها را نیز به طور کلی متحول کرده است.
اما اینترنت هنوز در ابتدای راه قرار دارد. تنها بیست و چند سال از دسترسی عمومی به شبکه مجازی اطلاعات می گذرد و به همین دلیل گزافه نیست بگوییم در آینده شاهد تغییرات بسیار گسترده تری در ساختار و شیوه بهره گیری از آن باشیم.
با این که هنوز بسیاری از کارشناسان درباره بی طرفی محتویات وب، حفظ حریم خصوصی و نیز ساختار اینترنت اختلاف نظر دارند، اما در مقابل نوعی اتفاق نظر در مورد آینده اینترنت در ده سال آینده وجود دارد.
به مناسبت بیست و پنجمین سالگرد تولد وب، موسسه پژوهشی پیو (Pew Research Center) با همکاری دانشگاه الون (ElonUniversity) یک نظرسنجی بسیار گسترده انجام داد و نظر بیش از ۱۵۰۰ نفر از کارشناسان خبره در حوزه اینترنت و دنیای دیجیتال را در مورد آینده وب جویا شد.
نتایج به دست آمده از این نظر سنجی جالب بود. بیشتر این کارشناسان بر این باورند در ده سال آینده اینترنت کارکردی همچون برق در زندگی روزمره بشر می یابد. در واقع اینترنت به بخشی جدایی ناپذیر از زندگی بدل شده و حتی تصور زندگی بدون آن نیز دشوار خواهد شد.
این کارشناسان در مورد تاثیرات این تغییرات بر زندگی بشر با یکدیگر اختلاف نظر دارند. اصلی ترین نگرانی های پیش روی در گسترش استفاده از اینترنت را باید امکان گسترش بداخلاقی در حوزه مجازی، زیرپاگذاشتن اصول انسانی، اشاعه ناهنجاری ها و خشونت، نقض گسترده حریم خصوصی و نیز سرقت اطلاعات شخصی کاربران دانست. اما بهتر است سخن کوتاه کنیم و نگاهی اجمالی به ۱۵ پیش بینی ارائه شده از سوی این کارشناسان در مورد آینده وب در ده سال آینده بیندازیم:
۱ ـ به اشتراک گذاری اطلاعات روی شبکه جهانی ساده تر شده و بسیار آسان تر و سریع تر از امروز می توان این کار را به انجام رساند. بهره گیری از ایمیل، وبلاگ نویسی، شبکه های اجتماعی مختلف و نیز فضای ابری از مهم ترین شیوه های به اشتراک گذاری اطلاعات بین کاربران معمولی است.
۲ ـ گسترش اینترنت سبب افزایش ارتباط موثر جهانی می شود. این امر به نوبه خود می تواند به نزدیکی هر چه بیشتر جوامع انسانی و گسترش صلح و دوستی در جهان بینجامد. افزایش درک متقابل ناشی از ارتباط موثر نه تنها می تواند جلوی بسیاری از سوء تفاهمات و دشمنی های بی منطق را بگیرد، بلکه می تواند برخی مشکلات و دشمنی های فعلی موجود را نیز حل کند.
۳ ـ اینترنت اشیا (Internet of things) و هوش مصنوعی آگاهی بیشتر بشر از دنیای اطراف و تاثیر رفتارش بر دنیا را در پی دارد. «شبکه اشیا» امکان ارتباط بین دستگاه های مختلف را فراهم می سازد. برای نمونه با به اشتراک گذاری خودکار اطلاعات از وسایل خانگی نظیر یخچال می توان از محتویات آن باخبر شد یا با تنظیم سیستم گرمایشی و سرمایشی خانه، بر میزان بهره وری در مصرف انرژی افزود. هوش مصنوعی نیز کاربردهای شگفت انگیزی خواهد داشت. برای نمونه خودروهای بدون راننده یا سیستم های هوشمند تشخیص پزشکی را باید از جمله این کاربردهای هوش مصنوعی دانست.
۴ ـ واقعیت افزوده هر چه بیشتر در دستگاه های پوشیدنی نظیر عینک گوگلی جای می گیرد. این فناوری کاربردهای بسیار گسترده ای در زندگی روزمره خواهند داشت. بهره گیری از واقعیت افزوده در خودروها می تواند مانع تصادفات و تلفات جاده ای شود. بهره گیری از ابزارهایی نظیر عینک گوگلی یا ساعت های هوشمند می تواند نقش مهمی در پایش سلامت فرد و در نتیجه ارتقای سلامت عمومی جامعه داشته باشد.
۵ ـ افزایش آگاهی اجتماعی از تحولات محلی و جهانی از دیگر تاثیرات اینترنت بر زندگی بشر خواهد بود. تحولات صورت گرفته در کشورهای عربی که در اصطلاح «بهار عربی» نامیده شده و به سقوط رژیم های وابسته و خودکامه را در این کشورها انجامیده می توان از جمله مهم ترین اثرات تبادل اطلاعات در شبکه جهانی دانست. به این ترتیب می توان پیش بینی کرد اینترنت بتواند زمینه آگاهی اقشار مختلف جامعه و در نتیجه گسترش مردمسالاری را هر چه بیشتر فراهم سازد.
۶ ـ گسترش اینترنت و شبکه های اجتماعی به معنای کمرنگ ترشدن مرزهای جغرافیایی خواهد بود. در واقع اینترنت و به طور کلی روند جهانی سازی مفهوم سنتی دولت ـ ملت را با چالش های جدیدی روبه رو می سازد، زیرا افراد با علایق مشترک در سراسر دنیا به نوعی می توانند نوعی ملت مجازی را تشکیل دهند.
۷ ـ در چند سال آینده به احتمال زیاد اینترنت با تغییرات ساختاری زیادی روبه رو می شود. ممکن است شبکه یکپارچه جهانی به چند شبکه مجزا ولی متصل به هم تبدیل شود. نگرانی از تسلط قدرت های جهانی و بویژه ایالات متحده بر شاهراه ها و زیرساخت های عمده اینترنت را باید اصلی ترین دلیل گسترش چند شبکه اینترنت به جای یک شبکه واحد دانست.
۸ ـ اینترنت سبب شکل گیری تحولی بنیادین در آموزش و پرورش می شود. گسترش مدارس و دانشگاه های مجازی و نیز ارائه دروس به صورت آنلاین نه تنها می تواند فرصت های برابر را برای اقشار مختلف مردم به منظور ادامه تحصیل در سطوح مختلف (از ابتدایی گرفته تا دانشگاه) فراهم سازد، بلکه حتی هزینه های آموزش و پرورش را نیز به طور قابل توجهی کاهش می دهد. امکان مشارکت گسترده تر در حوزه تهیه محتوای آموزشی و بحث و گفت وگوی بیشتر در این خصوص نیز بر کیفیت سیستم های آموزشی می افزاید.
۹ ـ شکل گیری قوانین و مقررات جدید به دلیل گسترش اینترنت می تواند موجب نارضایتی برخی افراد و گروه ها و حتی بروز خشونت شود.
۱۰ ـ امکان گسترش نقض حقوق انسانی و زیر پا گذاشتن اصول اخلاقی را می توان یکی از پیامدهای گسترش استفاده از اینترنت دانست. کلاهبرداری، ترویج خشونت، هرزه نگاری و همچنین تولید و پخش انواع ویروس، تروجان و بدافزار را باید از مهم ترین پیامدهای ناگوار گسترش اینترنت دانست.
۱۱ ـ دولت ها و سازمان های بزرگ برای مقابله با این تهدیدات، قوانین و مقررات جدیدی را وضع خواهند کرد. با این که این قوانین تا حدی می تواند موفق باشد، اما همچنان راه های میانبری برای عبور از آن وجود خواهد داشت. از آن مهم تر این که برخی دولت ها ممکن است از شرایط موجود سودجویی کرده و به بهانه تامین امنیت و حریم خصوصی در زندگی کاربران دخالت کنند. جاسوسی سازمان امنیت ملی آمریکا از میلیون ها شهروند این کشور و نیز بسیاری از کشورهای دنیا را باید نمونه آشکار این سوءاستفاده دانست.
۱۲ ـ کاربران همچنان مساله حریم خصوصی را نادیده گرفته و دسترسی به اطلاعات و به اشتراک گذاری آن را مهم تر تلقی خواهند نمود. برای نمونه درست همان طور که امروز کاربران فیسبوک با وجود آگاهی از دسترسی سازمان های امنیتی ایالات متحده به اطلاعات آنها همچنان به حضور در این شبکه ادامه می دهند، در آینده نیز باید شاهد این تداوم این رویه بود.
۱۳ ـ سرعت تغییرات در شبکه جهانی و شکل گیری روندهای جدید به حدی سریع است که نباید انتظار واکنش سریع به آن از سوی کارشناسان و سازمان ها را داشت.
۱۴ ـ بسیاری از افراد از اثرات گسترده شبکه جهانی بر زندگی روزمره و شبکه های ارتباطی آگاه نیستند. به هر حال دامنه اثرات اینترنت بر این حوزه ها بسیار بیشتر خواهد بود.
۱۵ ـ پیش بینی دقیق آینده می تواند راه حل اندیشی برای آینده و چالش های پیش رو را تسهیل کند. درواقع با شناسایی فرصت ها و تهدیدها و فراهم کردن زمینه بهره گیری درست از موارد مثبت رویارویی موثر با تهدیدات پیش رو می توان آینده را به شکل دیگری رقم زد.