آدم های زیادی را در سنین مختلف دیده ایم که دائم از کمردرد شکایت می کنند و از درد آن به ستوه آمده اند. این افراد گاهی به غیر از دردهای شدید، از افسردگی و اضطراب هم رنج می برند. در این مطلب، در گفت وگو با دکتر حامد محمدی کنگرانی، عضو کمیته رسانه انجمن روانپزشکان ایران، به ارتباط بین بیماری افسردگی و کمردرد پرداخته ایم.


افسردگی و کمردرد رابطه دارند؟


بله، انسان ۳ بعد بیولوژیک دارد؛ یکی مربوط به جسم او است که شامل دستگاه گوارش، قلب، ادراری و... می شود، دیگری به وضعیت اجتماعی او برمی گردد و اینکه چه نوع روابطی با دیگران دارد و بعد آخر به روان او مربوط است. به این معنی که از نظر احساسی چه واکنش هایی دارد. طبیعی است که هر ۳ این موارد روی یکدیگر اثر دارند. مثلا کسی که مضطرب است یا زود عصبانی می شود، ممکن است دچار فشار خون شود یا نتواند با دیگران ارتباط خوبی برقرار کند. از طرفی، انتقال درد از طریق اعصاب انجام می شود و فرایند پیچیده ای دارد و سلول های عصبی بدن پیام دهنده این کار هستند.


چرا آدم های عصبی بیشتر در ناحیه کمر احساس درد می کنند؟


اضطراب و نگرانی احساس درد را بیشتر می کند. مثلا فردی که می گوید قبلا این همه درد نداشتم و یکباره دردم زیاد شده، احتمالا وضعیتش تغییر کرده و سخت تر شده است و سردرد و کمردرد از شایع ترین دردهایی است که این افراد از آن شکایت می کنند. البته باید قبل از اینکه بگوییم فرد به دلیل افسردگی دچار این درد شده، کمردرد را با گرفتن عکس از کمر بررسی کنیم چون همیشه این مشکل به دلیل اضطراب پیش نمی آید و مسائل روان پزشکی باعث تشدید این مشکل می شود.


تلقین در تشدید این بیماری چقدر موثر است؟


افراد افسرده، افراد ملول و ناراحتی هستند که نمی توانند افکار خود را کنترل کنند و در واقع می توان گفت افکارآنها بر آنها مسلط شده و به شدت آزارشان می دهد. در مواردی که بیماری نیز بر افراد افسرده عارض می شود، فکر خود را عمیقا متوجه بیماری می کنند و به نوعی با تلقین شدید بیماری، خود را در معرض درد های شدیدتری قرار می دهند. با مثالی ساده شاید بتوان بهتر این مساله را توضیح داد. فرض کنیم فرد افسرده ای دچار سر درد شده است. او به محض دچار شدن به این بیماری موقت، فکر خود را به آن معطوف و به خود تلقین می کند که دچار درد بسیار شدیدی شده است. این تلقینات باعث می شود درد را با شدت بسیار بیشتری از آنچه است، حس کند.


چه نوع افرادی بیشتر در معرض این بیماری هستند؟


افراد دچار بیماری های جسمانی مزمن که همواره درد می کشند، ۳ برابر افراد معمولی در معرض خطر ابتلا به بیماری های روانی، از جمله تغییر حالت و اضطراب هستند. این افراد اگر دچار افسردگی شوند، احتمال اینکه افسردگی در آنها به یک بیماری مزمن تبدیل شود، ۳ برابر افراد عادی است. کمردرد باعث می شود روند بهبود افسردگی به تاخیر بیفتد و از سوی دیگر افسردگی باعث دیرتر بهبود یافتن کمردرد می شود. مثلا این امکان وجود دارد که بیمار هیچ گونه تمایلی به شرکت در برنامه های توانبخشی نشان ندهد. ضمنا افسردگی باعث می شود شخص از اجتماع دوری کند و این انزوا باعث بدتر شدن بیماری او می شود.


خیلی از افراد با اینکه کمردرد دارند اما آن را جدی نمی گیرند.


بله. حتی متاسفانه اطلاعات بیماران از کمردرد در بسیاری از موارد ناقص و گمراه کننده است و توضیح درستی از بیماری خود ارائه نمی کنند. بسیاری از بیماران مبتلا به کمردرد از فلج شدن می ترسند. اگرچه درمان نادرست کمردرد می تواند به نخاع آسیب بزند و باعث فلج بیمار شود، اما این موارد بسیار نادر است و اکثرا به علت سهل انگاری بیمار در درمان چنین عوارض وخیمی به وقوع می پیوندد. همچنین بسیاری از بیماران مبتلا به کمردرد بسیار نگران هستند که مبادا هرگز خوب نشوند در حالی که با درمان مناسب، بسیاری از آنها کاملا درمان خواهند شد.


دکتر مهدی مقدسی، متخصص مغز و اعصاب دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران:


ریشه های جسمی کمردرد


مهره ها و دیسک های بین مهره ای به دلایل مختلفی ممکن است تخریب شوند. رایج ترین عاملی که باعث تشدید و بروز این مشکل می شود، بد نشستن و ورزش نکردن است. کسی که در محیط کارش دائم نشسته و تحرکی ندارد، طبیعی است که پس از مدتی در ناحیه کمر و گردن احساس درد کند. این بیماری با افسردگی ارتباط مستقیم ندارد اما چون آدم های افسرده تحرک کمتری دارند، معمولا از اسپاسم بیشتری در این ناحیه برخوردارند. برای پیشگیری از بروز این مشکل حتما ورزش کنید و نوع نشستن خود را تغییر دهید. بعد از هر نیم ساعت نشستن، حتما راه بروید و تغذیه مناسبی داشته باشید چون چاقی هم به شدت روی بروز این بیماری و تشدید آن اثر می گذارد.