گاهی اوقات که می بینم افراد مختلف به صورت مکرر و البته مستقل از یکدیگر یک مجموعه سوال خاص را از من می پرسند احساس می کنم بهتر است یکبار به طور کامل به چنین پرسش ها و پاسخ های متداول بپردازم.
معمولا اولین و مهم ترین سوالی که می شود این است که مهم ترین و معتبرترین مراکز آینده پژوهی و اندیشکده های جهان کجاها هستند. اگرچه بعضی اشخاص، مراکز و موسسات به صورت خودخوانده اندیشکده هستند و فقط ادعا می کنند که درباره آینده مطالعه و تحقیق می کنند اما فکر می کنم نقشه ای که اخیرا یکی از همکاران سوئدی تهیه کرده است نسبتا جامع و باارزش است. حداقل این است که این نقشه جهانی نقطه آغازی مناسب برای بررسی بیشتر خواهد بود.
دومین سوالی که می شود به این بر می گردد که چطور سواد آینده خود را افزایش دهیم و چطور برای این سواد خاص مدرک هم بگیریم. در پاسخ به چنین سوالی معمولا فهرستی از دانشگاه هایی که رشته آینده پژوهی را در مقطع تحصیلات تکمیلی تدریس کرده و مدرک کارشناسی ارشد و دکترا می دهند معرفی می کنم. البته اگر کسی واقعا توصیه من را بخواهد باید بگویم که در این رشته خاص، که به نوعی بین رشته ای بوده و در چارچوب بسته مرزبندی متعارف بین دانشکده ها نمی گنجد، به طور کلی دانشگاه ها و دانشکده ها از اندیشکده های خیلی عقب تر هستند. بنابراین اگر کسی آنقدر که دانش و فهم و سواد برایش مهم است، داشتن مدرک و گواهی نامه دانشگاهی برایش مهم نیست به نفعش است که به جای ثبت نام در دانشگاه ها بیشتر سراغ همان مراکزی که معرفی کردم (در داخل ایران یا خارج از ایران) رفته و به هر طریقی با آنها مرتبط شود.
سوالی که از هر دو سوال بالا مهم تر و اساسی تر است اینکه اصلا سواد آینده چیست؟
دوست عزیز، محمد رضا میرزاامینی، چند سال پیش در مقاله ای مفصل سواد فنآوری را به خوبی معرفی کرده و توضیح داد. و از آنجا که به نظر می رسد که آینده پژوهی نیز خود به نوعی یک فنآوری نرم تلقی شود می توان سواد آینده را به صورت زیر تعریف کرد:
سواد آینده عبارت است از توانايي به رمز درآوردن (كُدكردن) و رمزگشايي (دي كُدكردن) پيام‌های آینده .
البته باید اضافه کرد که ميزان هوشياري، احاطه بر ابزارها، و يا هر دوي آنها نشانه‌هاي مشتركي اند كه بسان رسانه‌ي انتقال اطلاعات بين ذهن افراد و رخدادهاي خارجي عمل مي‌كند.
مثلا من به کسی که از نقطه تکینگی فنآوری به طور کلی و احتمال پیشی گرفتن هوش بر پایه سیلیکون از هوش بر پایه کربن به طور خاص چیزی نشنیده باشد، یا با روش برنامه ریزی برپایه سناریوها آشنا نباشد، بی سواد می گویم. این بی سوادی زمانی برجسته می شود که شخص مدنظر با کمتر از پنجاه درصد مطالب موجود در هندبوک روش های آینده پژوهی آشنا باشد.
تردیدی نیست که در این زمینه بحث‌هاي فلسفي پيچيده، شامل تعاريف و مصاديق هستی شناسی و معرفت شناسی آینده ظهور می کند.
در هفته آینده قرار است که در یک هم اندیشی جهانی اولا مروری بر مبانی فلسفی سواد آینده داشته باشیم و سپس ببینیم که چطور می شود سواد آینده عمومی و تخصصی شهروندان از یک طرف و مقامات و مسوولان حکومتی را بیش از پیش افزایش داد.
فهرست اسامی شرکت کنندگان در اینجا و برنامه روزانه بحث ها و گفت و گوها در اینجا قرار دارد.
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان