آنهایی که با رایانه و اینترنت سروکار دارند حتماً نام Silicon Valley یا دره سیلیکون را شنیده اند. شاید این مکان در ظاهر تفاوت چندانی با دیگر مناطق دنیا نداشته باشد. اما به راستی چگونه این دره موفق شد آینده زندگی مردم را در دست گیرد و آن را به نحو دلخواه خود تغییر دهد؟
● تاسیس نبض فناوری جهان
«سیلیکون ولی»منطقه ای در کشور آمریکاست که از طرفین به ایالت های سانفرانسیسکو، کالیفرنیا و پنینسولا محدود می شود و دانشگاه معتبر استنفورد نیز در جوار آن قرار گرفته است. از قسمت شرق، خلیج کوچک سانفرانسیسکو این منطقه را محدود می کند و در قسمت غرب نیز رشته کوه های سانتاکروز آن را احاطه کرده است. با توجه به آب وهوای مناسبی که این دره دارد، با آغاز قرن ۲۱ میلادی بسیاری از صنعتگران موقعیت را مناسب دیدند تا باغ های میوه خود را در آن توسعه دهند و محصولاتی باکیفیت را در این منطقه تولید کنند.
از آنجا که دانشگاه استنفورد در توسعه این منطقه نقشی اساسی برعهده داشته، این طور می گویند که حدود ۴۰ سال پیش این دانشگاه با مشکلات مالی و اقتصادی فراوانی مواجه می شود. دانشگاه در آن زمان ۳۲ میلیون مترمربع زمین داشته است، اما در مقابل منابع مالی محدود آنها، امکان بهره وری مناسب از این زمین ایجاد نشده بود از این رو برای سال های طولانی دره سیلیکون بی استفاده باقی ماند. این زمین وسیع به صورت موروثی به رئیس دانشگاه استنفورد وقف شده بود و در وصیتنامه «لیلاند استنفورد» صاحب اصلی زمین آمده بود که هیچ کس حق فروش آن را ندارد. به هر حال فشارهای مالی وارده به دانشگاه به قدری افزایش یافت که مسوولان تصمیم به فروش بخشی از این ارثیه گرفتند. زمین خالی حوالی دانشگاه استنفورد که برای مدت های طولانی خالی مانده بود فضایی مناسب برای شرکت های تجاری محسوب می شد و براین اساس مدتی نگذشت که پارک صنعتی استنفورد در آنجا تاسیس شد. در ابتدا هدف اصلی از تاسیس این پارک راه اندازی مرکزی با فناوری های نوین بود که به دانشگاه نیز نزدیک باشد تا بتوان از کارشناسان دانشگاه در آنجا استفاده کرد. راه اندازی این مرکز از دید بسیاری از کارشناسان حرکتی مهم و مبتکرانه تلقی می شد تا آنجا که ترمن یکی از تحلیلگران فناوری وقت گفت: «دره سیلیکون سلاح مخفیانه ماست.»
پس از گذشت مدتی کوتاه تصمیم گرفته شد دانشگاه استنفورد این منطقه را به شرکت های مهم فناوری اجاره دهد و در مقابل مخارج دانشگاه را تامین کنند. در سال ۱۹۵۱ ائتلاف Varian برای استفاده از بخشی از این زمین قراردادی را با دانشگاه به امضا رساند و در سال ۱۹۵۳ این شرکت نخستین دفتر خود را در پارک فناوری سیلیکون تاسیس کرد. Eastman Kodak، جنرال الکتریک، Preformed Line Products،Hewlett-Packard(HP) و ... دیگر شرکت هایی بودند که در سال ۱۹۵۵ دفاتر خود را در دره سیلیکون تاسیس کردند و براین اساس اولین قدم ها برای شکل گیری این منطقه برداشته شد.
● انفجار دره سیلیکون
طبق آخرین گزارشات منتشر شده از سوی «ژوزف اسکلاوسکی» یکی از بزرگ ترین منجمان معاصر، تمام انرژی هایی که در طول ۳۰۰ سال گذشته توسط تمدن های بشری و روی کارآمدن صنایع مختلف تولید شده به اندازه یک صدم کلی انرژی است که سطح کره زمین از خورشید دریافت می کند. در این میان، انقلاب هایی که طی دهه های اخیر در صنایع و فناوری صورت گرفته، باعث شده میزان انرژی ارسالی از جانب زمین به فضا میلیون ها برابر از مقدار معمولی خود فراتر رود. با این تفاسیر در طول دو دهه گذشته میزان انرژی کره زمین از دو سیاره مشتری و زحل بیشتر شد و توانست با خورشید برابری کند. این انفجار انرژی و تبدیل کره زمین به ابرستاره ای با این درخشندگی تنها به دنبال توسعه چشمگیر صنعت و فناوری صورت گرفت. در این میان بسیاری از دانشمندان معتقدند اگر دره سیلیکون وجود نداشت، هرگز این میزان انرژی تولید نمی شد به همین خاطر است که این منطقه نقطه درخشان کره زمین محسوب می شود.
● مادر پارک های فناوری
اگر چه امروزه بیشتر کشورهای جهان موفق شده اند خود را به سطح قابل ملاحظه ای از پیشرفت برسانند و بخشی از توسعه فناوری جهان را به خود اختصاص دهند، دره سیلیکون همچنان به عنوان نخستین و بزرگ ترین پارک فناوری جهان محسوب می شود.
براساس آخرین درجه بندی های صورت گرفته، دره سیلیکون در آمریکا، مرکز سوفیا آنتی پولیس فرانسه در اروپا و شهرک علمی سوکوبای ژاپن در آسیا به ترتیب بزرگ ترین پارک های فناوری دنیا محسوب می شوند. دره سیلیکون و در اصل پارک علمی دانشگاه استنفورد در اوایل دهه ۱۹۵۰ تاسیس شد و پارک های فناوری سوفیا آنتی پولیس و شهرک علمی سوکوبای ژاپن به ترتیب در دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ فعالیت خود را آغاز کردند. طبق آمارهای رسمی منتشر شده، هم اکنون بیش از ۵۰۰ پارک علمی در دنیا وجود دارد که البته این تعداد با سرعتی زیاد رو به افزایش است. کشور آمریکا با بیش از ۱۵۰ پارک علمی در صدر مراکز معتبر علمی جهان قرار دارد که پس از آن ژاپن با ۱۱۱ پارک در رتبه دوم قرار گرفته است. چین نیز کوشش خود را برای توسعه پارک های علمی در اواسط دهه ۱۹۸۰ آغاز کرد و هم اکنون حدود ۱۰۰ پارک در این کشور ایجاد شده است.
برخی کارشناسان معتقدند دره سیلیکون به خودی خود ارزش چندانی ندارد و این شرکت های بزرگ بودند که توانستند بر ارزش این منطقه بیفزایند. علت رونق این منطقه هرچه باشد باید اعتراف کرد هم اکنون بزرگ ترین تصمیمات فناوری جهان در سیلیکون گرفته می شود و به همین خاطر اگر دره سیلیکون را نبض فناوری دنیا بنامیم، اغراق نکرده ایم. از جمله مهم ترین شرکت هایی که هم اکنون در این منطقه فعالیت می کنند می توان به اپل، سیسکو، DreamWorks،eBay، Electronic Arts، AMD، IBM، گوگل، یاهو، مایکروسافت، اینتل، HP، اوراکل، سیمانتک و ... اشاره کرد.
کامیابی گوگل در دره سیلیکون نیز مرتباً رو به افزایش است. در حال حاضر بیش از ۳۰ لابراتوار تحقیقاتی که در حقیقت مهم ترین منبع مالی گوگل محسوب می شوند در ارتقای موتور پولسازی خلاقانه رهبران حاضر در منطقه سیلیکون موثرند و روزبه روز بر حجم فعالیت های آنها افزوده می شود.
دره سیلیکون که روزگاری به واسطه باغ های سرسبز خود شهرتی فراوان داشت، امروزه به خاطر بهترین میوه خود یعنی مایکروسافت بر شهرت خود می افزاید. مایکروسافت عنوان بزرگ ترین شرکت نرم افزاری دنیا را به خود اختصاص داده، دارای فروشی بیش از ده ها میلیارد دلار در سال است که ۷۰ هزار کارمند در بیش از ۹۰ کشور جهان دارد.
شرکت یاهو نیز که با هدف تامین ضروری ترین خدمات اینترنتی کاربران فعالیت می کند توانسته تاثیر چشمگیری در رونق فناوری دره سیلیکون برجای بگذارد. این شرکت به عنوان دروازه ای به شبکه جهانی، موتورجست وجوی اینترنتی و سرویس دهنده خدمات پست الکترونیک مبتنی بر وب به فعالیت های خود ادامه می دهد. به جز این چند شرکت مراکز مهم دیگری نیز در دره سیلیکون فعالیت می کنند که هرکدام به نوبه خود توانسته اند تاثیرات زیادی در رونق این منطقه برجای بگذارند.
● سیلیکون و توسعه فرهنگی
گرایش به کتابخانه های اشتراکی و توجه به کارایی آنها دست کم طی ۳۰ سال گذشته مورد بحث بوده است. واکنش سریع به این مفهوم، به ویژه در دوایر سیاسی غالباً هیجان انگیز است. تمایل قانونگذاران و نمایندگان دولتی به استفاده منطقی از وجوه مالیاتی آنان را به سوی دیدگاهی معقول و اقتصادی سوق می دهد.
استفاده از کتابخانه های اشتراکی، ماتریسی از فرصت ها و محدودیت ها را به وجود می آورد که باید به دقت در راستای نیازهای خاص آموزشگاه ها و انجمن ها مورد تجزیه و تحلیل قرار بگیرند. دکتر
«مارتین لوترکینگ» در سال ۲۰۰۳ براساس برنامه زمان بندی، کتابخانه اشتراکی تازه تاسیس خود را به عنوان اولین کتابخانه دانشگاهی ایالتی و اولین کتابخانه عمومی بزرگ مرکزی شهری در ایالت متحده آمریکا افتتاح کرد. در این میان مبلغ ۵/۱۷۷ میلیون دلار که در آینده باید در توسعه دانشگاه در شهر سان جونز در قلب دره سیلیکون هزینه می شد، در اختیار این کتابخانه گذاشته شد. قطعاً خدمات قابل ارائه و مجموعه عظیم و چشمگیری که در دره سیلیکون گردآوری شده این کتابخانه را به مرکزی بدل کرده که در یک مکان پرجمعیت و با ضیق وقت همه نیازهای اطلاعاتی آنها را تامین می کند به دلیل همین مزیت هاست که خبرنامه مرکوری سان جونز این طرح را به خاطر مشارکت سان جونز یک طرح «هوشمندانه» نامیده است.این امر یکی از بزرگ ترین افتخارات دره سیلیکون محسوب می شود به همین خاطر صاحبان این منطقه موفق شدند عنوان موسس نخستین کتابخانه دیجیتالی و اشتراکی جهان را از آن خود کنند.