روزنامه ها که رقبای سرسختی چون شبکه های اجتماعی و سایت های خبری را پیش روی خود می بینند، بخش مهمی از چشم انداز رسانه ای جهان را در دست دارند و کارشناسان، آنها را یکی اثرگذارترین ابزارهای اطلاعاتی در عصر حاضر می دانند. با همه این توضیحات باید پذیرفت که دیجیتالی شدن زندگی مردم تاثیر فراوانی در این زمینه برجا گذاشته است و همین مساله باعث شده از دهه ۲۰۰۰ میلادی به بعد تعداد مشترکان روزنامه ها کاهش یابد. این روند به گونه ای دنبال شده است که برخی روزنامه های بزرگ در آستانه ورشکستگی به سر می برند و تعداد زیادی از هفته نامه ها نیز برای همیشه از عرصه رسانه خارج شده اند.
در این میان افراد زیادی وجود دارند که همچنان مایل به خواندن روزنامه ها هستند و ضمن دسترسی به دنیای دیجیتال، ترجیح می دهند آخرین اخبار را در رسانه های کاغذی دنبال کنند. مرکز تحقیقاتی نیلسن بر اساس آخرین بررسی های خود میزان محبوبیت روزنامه نزد مخاطبان جهان را رو به کاهش می بیند و البته آینده چندان نگران کننده ای را هم برای آن متصور نمی شود.
تیراژ رسانه کاغذی
آخرین گزارش های رسمی حاکی از آن است که در پایان سال ۲۰۱۸ میلادی در کشور امریکا به طور میانگین در طول روزهای کاری ۳۱ میلیون نسخه و در پایان هفته ۳۴ میلیون نسخه روزنامه به چاپ رسید که این رقم کاهش ۱۱درصدی را نسبت به سال قبل نشان داد. کاهش انتشار روزنامه در امریکا طی سال ۲۰۱۸ میلادی به بیشترین حد خود در طول تاریخ رسید و این اتفاق برای ناشران و اهالی رسانه بسیار نگران کننده بود. البته این روند نزولی فقط محدود به ایالات متحده نمی شود و در گزارش مرکز تحقیقاتی نیلسن گفته شده است تیراژ روزنامه های جهان بین سال های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ میلادی نیز کاهش قابل ملاحظه ای داشته است.
طبق اطلاعات رسمی موجود، در سال ۲۰۱۸ میلادی به طور میانگین ۵۳۶.۶ میلیون نسخه روزنامه در سراسر جهان منتشر شد که این رقم نسبت به سال قبل از آن کاهش ۷۰۰ هزار نسخه ای در هر روز را نشان می داد.اخباری که این روزها به گوش می رسد حاکی از آن است که رسانه های بزرگ از جمله وال استریت ژورنال، رویترز، یونی ویژن، گانت، آسوشیتد پرس، سیاتل تایمز و... از ابتدای سال ۲۰۱۹ میلادی تاکنون اقدام به کاهش نیروی کاری خود کرده اند تا بتوانند با توجه به کاهش اقبال مردم برای خرید روزنامه، جلوی ضررهای مالی بیشتر را بگیرند. با وجود این، مرکز تحقیقاتی نیلسن همچنان امیدهای فراوانی دارد و معتقد است در کنار فعالیت های گسترده رسانه های دیجیتال، تعداد افرادی که روزنامه می خوانند رضایت بخش است.
در گزارش جدیدی که این مرکز با عنوان «نیلسن اسکاربرو» منتشر کرده است مشخص شد ۵۹ درصد مردم جهان با خرید رسانه های چاپی از طریق سایت های اینترنتی یا به کمک اپلیکیشن های موبایلی، هر روز اخبار را دنبال می کنند و بیش از نیمی از آنها برای دسترسی به اخبار مورد نظر خود حاضر به پرداخت هزینه هستند.
در این بررسی مشخص شد نسخه چاپی همچنان محبوب ترین ابزار رسانه ای برای مردم است و ۸۱ درصد مخاطبان ترجیح می دهند اخبار را به این شکل مطالعه کنند. بیش از نیمی از مردمی که در این نظرسنجی شرکت کردند هم توضیح دادند که بجز نسخه چاپی سراغ هیچ رسانه دیگری نمی روند و روزنامه تنها منبع اطلاعاتی برای آنها محسوب می شود. در این میان ۳۰ درصد مردم توضیح دادند که به منظور کسب اطلاعات کافی، نسخه دیجیتالی و کاغذی رسانه مورد نظر خود را به صورت روزانه دنبال می کنند.
عرصه پرتلاطم رسانه ای
حدود ۲۰ سال قبل که اینترنت نخستین گام های خود را برای ورود به زندگی مردم برمی داشت، برای نخستین بار این بحث میان رسانه های بزرگ مطرح شد که چگونه می توانند خود را با دنیای وب سازگار کنند و از مزایای آن بهره مند شوند. این فرآیند در سال های اخیر جدی تر شد و این روزها تمام روزنامه های بزرگ جهان سایت اینترنتی یا اپلیکیشن موبایلی خود را در اختیار مخاطبان می گذارند تا ارتباط بیشتری با آنها داشته باشند.
نوجوانان و جوانان که نزدیک به یک سوم ساکنان کره خاکی را تشکیل می دهند، کمترین علاقه مندی را به خواندن روزنامه نشان می دهند و بررسی های مرکز تحقیقاتی نیلسن مشخص کرده است که تنها ۲۴درصد آنها روزنامه می خوانند. در مجموع می توان گفت یک پنجم روزنامه خوان های جهان را جوانان تشکیل می دهند و در عوض ۳۲درصد مخاطبان رسانه های دیجیتالی، جوان هستند.
با همه این توضیحات، «انجمن جهانی روزنامه ها و نشریات خبری» (WAN-IFRA) چندی پیش در یک گزارش ویژه توضیح داد روزنامه ها در مقایسه با صنعت فیلم یا کتاب بسیار قوی تر عمل می کنند و در حال حاضر ۲.۷ میلیارد نفر از مردم جهان به صورت روزانه روزنامه مورد نظر خود را خریداری می کنند و همچنین ۱.۳ میلیارد نفر هم مطالب منتشر شده در روزنامه مورد نظرشان را روی اینترنت دنبال می کنند. با این توضیح می توان گفت ۴ میلیارد نفر از مردم جهان هر روز روزنامه می خوانند و این اتفاق بسیار قابل ملاحظه است.
این مرکز همچنین توضیح داد ۹۲ درصد تمام درآمدی که صنعت جهانی روزنامه نگاری به دست می آورد از روزنامه های کاغذی تولید می شود و این مساله نشان می دهد که رسانه قدیمی چاپی همچنان پابرجا به حیات خود ادامه داده است. بر این اساس شاید چندان هم دور از ذهن نباشد که طی چند دهه آتی باز هم روزنامه ها را در دستان مردم ببینیم.