این روز ها کتاب مختصر اما پرمایه استاد ارجمندم اقای دکتر محمود سریع القلم با عنوان "اقتدارگرایی ایرانی در عهد قاجار " را مطالعه می کنم . در میان انبوه مقالات و مجلات و کتابها و ای میلهایی که روزانه باید خواند و گاه در میان آنها مطالبی را نوشت این کتاب به جهت محتوای مهم و قلم رسا و جذاب اقای دکتر سریع القلم جایگاه ویژه ای دارد . این کتاب روایت فرهنگ سیاسی اقتدارگرا در ایران است که ریشه ای تاریخی داشته و در دو سطح جامعه و دولت به آشکاری دیده می شود و البته پیامدهای شومی در مسیر پیشرفت و توسعه ایران داشته و دارد.وقتی سطر های این کتاب را می خواندم یاد یادداشت معروف مرحوم شریعتی افتادم با عنوان " یک و هزاران صفر جلوی ان " منظور شریعتی این بود که اگر یک در ابتدای صفر ها نباشد صفرها ارزشی ندارند. در نظام اقتدار گرا نیز گویی همه طفیلی وجود پادشاه یا سلطان هستند و تلاش برای همسویی و همراهی و همشکلی با او و تبعیت از خواسته ها ی او اغاز انحطاط اجتماعی است که تفاوت هارا از بین می برد و شخصیتها را در ذیل وجود سلطان لگد مال می کند. نویسنده در صفحه ۴۲ و۴۱ این کتاب می نویسد: اقتدا گرایی به واسطه ماهیتی که دارد تفکر انتقادی را از انسان ها سلب می کند... نظام اقتدار گرا بطور ناخود اگاه ادمیان را اموزش می دهد تا فقط تایید کنند و انچه موجود است را تشویق و حتی توجیه کنند..اقتدارگرایی با هر نوع نواوری فکری و فلسفی و روشی و پارادایمیک مخالفت می ورزد..
نویسنده در شرح ویژگیهای جامعه اقتدار گرا و پیامدهای شوم آن به نکته بسیار جالبی اشاره می کند انجا که اتمیزه یا ذره ذره شدن جامعه را نیز از منظر اقتدارگرایی تحلیل می نماید و می نویسد:هنگامی که نظرات و منافع یک نفر یعنی شخص شاه ملاک و منطق مدیریت یک کشور و جامعه قرار می گیرد فکر و اندیشه و تفکر استدلالی انسان های دیگر ارزش خود را ازدست می دهد زیرا که افراد بنا به مصلحت و منافع خویش نهایت سعی خود را می کنند تا از کانون ، زاویه نگیرند به همین دلیل در نظام های اقتدار گرا در ظاهر جامعه ای و دولتی وجود دارد وزارتخانه هایی کار می کنند ولی در باطن همه تنها هستند و کسی با دیگری رابطه عمیقی برقرار نمی کند چون نگران است با ایجاد روابط عمیق تفاوت های او اشکار شود و منافع و مصالح او را به خطر اندازد...
نویسنده در بخش دیگری ازکتاب از سقوط اخلاقی جامعه اقتدار گرا سخن گفته و می نویسد:جایی که مزاج و سلیقه و خواسته ها و منافع فرد مطرح باشد و نه یک سیستم قاعده مند اخلاق سقوط کرده و بی معنا می شود.
دکتر سریع القلم در این کتاب از وابستگی اقتصادی عامه مردم به حکومت ، سازماندهی سیاسی و اجتماعی مبتنی بر تبعیت ، سلیقه گرایی به جای قانون و قاعده مندی ،اولویت منافع فردی بر منافع عمومی و ملی ، ذره ذره شدن جامعه ، رشد تملق ، توقف رقابت ، فقدان نقد و تحلیل های واقع بینانه ، فقدان فرهنگ مناظره ، رشد جامعه ای بی اخلاق ، حذف رقبا و منتقدین و راندن ّانها به خارج از کشور و جلوگیری از شکل گیری تشکل های اجتماعی و سیاسی بعنوان سرفصل های اصلی پیامدهای اقتدار گرایی نام برده و در باره هریک بحث های تفصیلی نموده است .
دکتر سریع القلم در این کتاب ۲۳۵ صفحه ای که در ۵ فصل ساماندهی شده است در فصل دوم از منظر تاریخی و جامعه شناختی سقوط زندیه و ظهور قاجاریه را بررسی کرده و در فصل سوم با هدف بررسی مشکلات سیستم سازی در ایران ، تداوم نظام اقتدار گرا را در دوره قاجار و صدارت ۷ پادشاه این سلسله بررسی نموده است. .فصل چهارم این کتاب با بررسی مقایسه ای ، شیوه های خروج از اقتدارگرایی را پیش روی خواننده قرار داده است البته همراه با طرح پرسشهای مهم و اساسی که خواننده را به فکر فرو می برد .
کتاب اقتدار گرایی ایرانی در عهد قاجار در نشرفرزان روز و در شمارگان ۳۳۰۰ نسخه و به قیمت ۷۵۰۰ تومان منتشر شده است . علاقمندان به مباحث تاریخی ، مسائل ایران ، توسعه ، علوم سیاسی و جامعه شناسی مخاطبان اصلی تازه ترین کتاب استاد دانشگاه شهبد بهشتی هستند . در انتها خالی از لطف نیست به این نکته ظریف اشاره شود که دکتر سریع القلم این کتاب را به ایرانیان زیر ده سالی تقدیم کرده که در اینده برای کسب ثروت به نهاد دولت نزدیک نخواهند شد و تضعیف و تخریب و انتقام را از فرهنگ سیاسی خود حذف خواهند نمود و پس از رسیدن به قدرت فقط دوره محدودی صرفا برای تحقق کارهای بزرگ در قدرت خواهند ماند.