مجموعه آثار الکترونیکی که در دوران معاصر توسط یک فرد در محیط سایبر تولید شده و انتشار می یابند، هویت دیجیتال او را در این محیط می سازند. فضای سایبر در آینده به مثابه یکی از تمدن های شکل گرفته بر روی زمین در نظر گرفته خواهد شد و آثار برجای مانده بر دیوارهای آن یادآور کوشش جمعی نسلی از بشر خواهد بود که با ابداعی به نام "رایانه" سرنوشت نسل های بعدی را رقم زدند. ارتباط تنگاتنگ آثار دیجیتال با شاخص های فکری و اندیشه فرد سبب می شود تا بخشی از شناختی که از او پیدا می کنیم، متاثر از برداشت شخصی ما از این آثار باشد. بدیهی است نوشته ها و آثار الکترونیکی پدید آمده توسط فرد ممکن است نتواند ابعاد شخصیتی او را به طور کامل برای ما آشکار سازد، اما تصویر کلی برآمده از آرا و دیدگاههای او را در ذهن ما ترسیم می کند و هویتی را برای ما قابل شناسایی می سازد که می توان از آن به عنوان "هویت دیجیتال" یاد نمود. در نگاهی فراتر در می یابیم که مجموعه این هویت های دیجتال سازنده "تمدن سایبر" خواهند بود.
پیش از این هویت دیجیتال منحصر به شناسایی یک فرد در بهره برداری از امکانات الکترونیک به عنوان فرد مجازی که قادر به بهره برداری از خدمات مربوط می باشد، بود؛ اما با گسترش کاربردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات دیگر اموری مانند رمزگذاری اطلاعات، تایید هویت فرد با بهره گیری از فناوری های تشخیص هویت و غیره تنها حوزه های مطرح در این قلمرو نمی باشند. حضور یک کاربر در محیط سایبر به ویژه هنگامی که آثاری را از خود در این محیط بر جای می گذارد، نوعی هویت دیجیتال را به همراه دارد که می تواند در شناسایی او موثر باشد.
پیشینه ای که امروزه از جستجوهای اینترنتی افراد در موتورهای کاوش پیشرفته برجای می ماند، بخشی از این هویت است. شناسایی علاقمندی کاربران به موضوعات مورد جستجو یکی از تکنیک هایی است که سامانه های تکامل یافته جستجو با بهره گیری از عوامل هوشمند از آن سود می برند. امروزه جستجو در موتورهای کاوشی مانند Yahoo یا Google نسبت به گذشته شکل تکامل یافته تری پیدا کرده است و به کاربر در حین جستجو موارد جنبی معرفی می شود که ممکن است نتایج کامل تر و رضایتبخش تری نسبت به جستجوهای خود او داشته باشد.
در گستره ای دیگر آن دسته از کاربران که به تولید آثار علمی الکترونیکی نظیر مقالات، کتب الکترونیکی، تک نگاشت، پایان نامه، نرم افزار و غیره می پردازند، به تدریج و بر اثر گردآوری آثار گوناگون نوعی هویت دیجیتال را برای خود رقم می زنند. شناسایی این گروه از افراد در محیط سایبر با استفاده از آثاری که از خود در این فضا بر جای گذاشته اند، صورت خواهد گرفت. حوزه های علمی فعالیت های این افراد معرف علاقمندی های آنها و سابقه و تجربه آنها در اموری است که تا کنون به آن ها اشتغال داشته اند و مانند یک رزومه برای آنها عمل می کند.
امروزه حتا هویت شهرهای الکنرونیکی نیز تابعی از هویت شهروندان آنها است. هویت دیجیتال شهروندان سازنده هویت شهر الکترونیکی و شاخص شناسایی آن در محیط سایبر است. جوامع الکترونیکی و انجمن های بحث آنلاین که افراد در اینترنت به عضویت آنها در می آیند، دربردارنده بخشی از این هویت هستند. اظهار نظر افراد پیرامون موضوعات گوناگون مطرح شده در این انجمن ها معرف هویت آنها است. حتا نظرهایی که یک فرد ممکن است در ذیل یک خبر یا یک مقاله درج کند، در شکل گیری و شناسایی هویت دیجیتال او می تواند موثر باشد.
سواد اطلاعاتی افراد و میزان آشنایی و تسلط آنها در کار با محیط سایبر و تولید آثار دیجیتال، شاخص مهم دیگری است که در شناسایی هویت دیجیتال مورد توجه است. تجربه نشان داده است هر قدر افراد از دانش و آگاهی بیشتری در این زمینه برخوردار باشند، کمیت و کیفیت هویت دیجیتال آنها برتر خواهد بود. برخی از اندیشمندان و متفکران که حرف های تازه ای برای تمدن بشری دارند، متاسفانه به علت عدم تسلط کافی بر مهارت های رایانه ای و اینترنتی هنوز نتوانسته اند برد اندیشه های خود را آن گونه که شایسته است گسترش دهند. فراتر بردن اندیشه های علمی و فناورانه فراتر از گستره کاغذ و وارد ساختن آن به قلمروی سایبر امروزه به عنوان یک ضرورت انکار ناپذیر مطرح است. خشت خشت دیوارهای تمدن سایبر با گردآوری و روی هم گذاشتن این آثار الکترونیک است که کامل می شود.
اینک پرسشی که مطرح می شود این است که این تمدن سایبر کجاست؟ در بعد نظری فضای مجازی و و در بعد فیزیکی انباره های ذخیره سازی اطلاعات الکترونیکی و دیجیتال تعیین کننده قلمروی بیکران این تمدن هستند. با شتاب گرفتن روند تولید محتوا و داده های الکترونیکی به تدریج شکل ذخیره سازی داده ها نیز تغییر یافته است و پدیداری حافظه های کوانتومی تنها آغاز این را است. سرویس دهنده های عظیم و غیر متمرکزی که در سراسر جهان در قالب شبکه جهانی اینترنت هم اینک این ماموریت را برعهده دارند در آینده جای خود را به نسل جدید عوامل پشتیبانی کننده خدمات شبکه ای خواهند داد که با ظرفیت، سرعت و امنیت بیشتری کار تبادل داده ها و ذخیره سازی آن را بر عهده خواهند گرفت. تغییرات رادیکال و چشمگیری در امر ذخیره سازی و انتقال داده ها در راه است که شکل تعاملات الکترونیکی و دیجیتال را به طور کلی متحول خواهد ساخت. در آینده مقوله سرعت انتقال داده ها دیگر نه به عنوان یک شاخص در سنجش کارایی، بلکه به عنوان یک عامل برتری جویی در رقابت موجود میان ارایه دهندگان خدمات شبکه مطرح خواهد بود.
آثار دیجیتالی که در گذشته به وجود آمده اند به این محیط جدید انتقال خواهند یافت و بهره برداری از آنها نیازمند بهره گیری از نرم افزارهای میانجی و نو پردازش آنها خواهد بود. تصویر این تمدن بیش از هر چیز مولفه های تکاملی را در خود دارد، مولفه هایی که شکل گیری آنها گاهی بسیار سریع و گاهی هم آرام و تدریجی است. به هر حال هم اینک ما اهالی و ساکنان اولیه این تمدن هستیم و حضور و مشارکت ما در آفرینش مطلوب آن دربردارنده تحسین آیندگان خواهد بود. اگر امروز بقایای برجای مانده از تمدن های برجای مانده از ایران یا مصر باستان را به دیده تحسین می نگریم، می توانیم دریابیم که آیندگان نیز در مورد تمدن سایبر ما اظهار نظر خواهند کرد. به طور حتم برانگیختن تحسین آنها نیازمند آفرینش "شاهکارهای دیجیتال" است. شاهکارهایی که در دوران خود با هدف رفع نیازهای روز آفریده می شوند و در آینده نیز تمجید آیندگان را در بر خواهند داشت. آیا برای آفرینش چنین شاهکارهایی آماده هستیم؟