برنامه پانورامای بیبیسی و "کنسرسیوم روزنامهنگاران تحقیقی" گروهی از نزدیکان و همپیمانان ولادمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه را یافتهاند که حلقهای مشکوک به فعالیتهای پولشویی را اداره میکنند.
اداره فعالیت های این گروه که میلیاردها دلار را شامل می شود به عهده بانک روسیه بوده که دولت آمریکا آن را "بانک شخصی مقامات ارشد فدراسیون روسیه" توصیف کرده است.
این نخستین بار است که شواهدی از نحوه فعالیت این بانک روسی که تحت تحریم است، آشکار می شود.
مدارکی که به دست روزنامه آلمانی زوددویچه رسیده و از آن طریق در اختیار کنسرسیوم روزنامه نگاران تحقیقی قرار گرفته، نشان می دهد که چگونه میلیاردها دلار پول از طریق چهار شرکت سری که در کشورهای خارجی ثبت شده بودند در معاملاتی مشکوک به کار گرفته شده اند.
برنامه پانورامای بیبیسی و روزنامه گاردین از جمله ۱۰۷ رسانه ای بوده اند که از سراسر جهان این مدارک را بررسی کرده اند.
با بررسی این مدارک چنین به نظر می رسد که شرکت های "سونت اورسیز"، "اینترنشنال میدیا اورسیز"، "سانبارن" و "سندالوود کنتینانتال" ظاهرا از اقداماتی چون مبادله سهام تقلبی، مشاوره های صوری، وام های غیر تجاری و خرید زیرقیمت اموال سود برده اند.
در یک نمونه، شرکت سندالوود مالی را به یک دلار خریده و سه ماه بعد آن را به قیمت ۱۳۳ میلیون دلار فروخته است.
این شرکت همچنین ۸۰۰ میلیون دلار از بانک دولتی روسیه وام گرفته است. در مدارک به دست آمده هیچ نشانه ای وجود ندارد که سندالوود برای گرفتن این وام ضمانتی تأمین کرده باشد یا آن را بازپرداخته باشد.
تام کیتینگ، مدیر مرکز مطالعات جرایم مالی و امنیتی می گوید که این مبادلات شبیه شواهد پولشویی است: "باید به دقت اینها را بررسی کنیم و ببینیم چه خبر است. داستان قرض هایی که ظاهرا بدون اینکه دلیلش روشن باشد در ازای پرداخت یک دلار پاک شده چیست و چرا وام ها بدون اینکه دلیل روشنی داشته باشد، چندین بار دست به دست شده است."
Image copyrightAFPImage captionمدارک از یک شرکت حقوقی در پاناما به دست آمده که چهل سال سابقه کار دارد
مدارک به دست آمده نشان می دهد که "اینترنشنال میدیا اورسیز" و "سونت اورسیز"، دو شرکت بزرگ واقع در پناهگاه های مالیاتی رسما به یکی از نزدیک ترین دوستان رئیس جمهور روسیه تعلق داشتند، یعنی سرگئی رولدوگین، نوازنده حرفه ای ویولن سل که از زمان نوجوانی با ولادمیر پوتین آشنا بوده و پدرخوانده ماریا، دختر پوتین است.
روی کاغذ، سرگئی رولدوگین شخصا صدها میلیون دلار از معاملات مشکوک سود برده. اما مدارک مربوط به شرکت آقای رولدوگین نشان می دهد که "این شرکت، یک شرکت صوری برای پنهان کردن و محرمانه نگه داشتن هویت مالک و منتفع اصلی بوده است".
آقای رولدوگین پیش تر به خبرنگاران گفته بود که فعالیت تجاری ندارد، بنابراین پیدا شدن رد پایش در معاملات خارجی پیچیده این تردید را دامن می زند که او تنها به جای کس دیگری عمل می کند.
اینترنشنال میدیا اورسیز
مدارک نشان می دهد که شرکت اینترنشنال میدیا اورسیز، یکی از شرکت های آقای رولدگین در سال ۲۰۰۷ شش میلیون دلار قرض گرفته است. سه ماه بعد این قرض تنها با پرداخت یک دلار تسویه شده، یعنی در واقع شش میلیون دلار به شرکت متعلق به آقای رولدگین اهدا شده است.
در یک معامله مشکوک دیگر در سال ۲۰۱۱، شرکت اینترنشنال میدیا اورسیز تمام حقوق، از جمله بهره و بازپرداخت های یک وام ۲۰۰ میلیون دلاری را به قیمت تنها یک دلار خرید، در حالی که بازپرداخت سود این وام به تنهایی سالی ۸ میلیون دلار برای شرکت آقای رولدگین ارزش داشت.
اندرو میچل، یکی از سرشناس ترین کارشناسان پول شویی بریتانیا می گوید که این معاملات به شدت مشکوکند: "انتقال ۲۰۰ میلیون دلار [وام] و حقوقی که سالی ۸ میلیون دلار ارزش دارد در ازای یک دلار، نمی تواند هیچ منطق تجاری داشته باشد".
شرکت اینترنشنال میدیا اورسیز همچنین هنگام باز کردن سه حساب بانکی خود، ارتباط آقای رولدوگین با رئیس جمهور روسیه را اعلام نکرده است.
در فرم های باز کردن هر یک از حساب های بانکی از آقای رولدوگین سئوال شده بود که آیا هیچ رابطه ای با افراد به اصطلاح "در معرض مسائل سیاسی" دارد یا نه و آقای رولدوگین جواب منفی داده بود که آشکارا خلاف واقع است.
شرکت اینترنشنال میدیا اورسیز همچنین در ده ها مورد انتقال مشکوک سهام مداخله داشته است. در یک مورد این شرکت سهامی را به یک کارگزار سهام فروخت و روز بعد دوباره آن را به قیمت پایین تر خرید. شرکت آقای رولدوگین در معاملات سهام همیشه سود کرده و مدارک نشان می دهد که این سود پیش از انجام معاملات محاسبه می شده است.
شرکت اینترنشنال میدیا اورسیز همچنین از ماجرایی سود برده که در آن همه کارهای مبادله سهام آماده شده بود، اما معامله پیش از انجام لغو شد و بعد شرکت آقای رولدوگین به دلیل لغو معامله غرامت گرفت.
مدارکی که درز کرده نشان می دهد که توافق خرید سهام و توافق لغو معامله همزمان امضاء شده است، بنابراین به نظر نمی رسد که از ابتدا قصد واقعی برای خرید و فروش سهام وجود داشته است.
اندرو میچل که مدارک نقل و انتقال سهام را دیده می گوید: "این معامله نیست، بلکه ظاهرسازی برای جابجا کردن و مخفی کردن دائمی اموال است".
سونت اورسیز
مدارک درز کرده نشان می دهد که شرکت سونت اورسیز، شرکت دیگر آقای رولدوگین در کارخانه کامیون سازی کاماز روسیه مخفیانه سهام داشته است.
Image copyrightGettyImage captionسخنرانی آقای پوتین در چهلمین سالگرد تأسیس کارخانه کامیون سازی کاماز
این شرکت در سال ۲۰۰۸ مبلغ یک میلیون و پانصد هزار دلار برای عضویت در کنسرسیومی پرداخته که می توانسته یک شرکت مالک بخش ارزشمندی از سهام کاماز را بخرد.
مدارک نشان می دهد که در جریان این معامله از شرکت آقای رولدوگین چه انتظاری می رفته است. بر اساس این مدارک، شرکت سونت می بایست مطمئن شود که با طرح کنسرسیوم برای افزایش سهامش در کاماز "با حد اکثر نظر لطف برخورد خواهد شد".
سندالوود کنتیننتال
به نظر می رسد که شرکت سندالوود کنتیننتال هسته اصلی حلقه مشکوک به پولشویی است. این شرکت در چند مورد مجموعا ۸۰۰ میلیون دلار از یک بانک دولتی وام غیرتجاری گرفته و این پول را به شرکت های دیگر قرض داده است.
مدارک به دست آمده نشان می دهد که بخشی از پول سندالوود به شرکتی قرض داده شده که مالک استراحتگاه اسکی مورد علاقه رئیس جمهور روسیه است.
ولادمیر پوتین در سال ۲۰۰۶ استراحتگاه ایگورا را افتتاح کرد و در سال های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ برای اسکی به آنجا رفت. عروسی کاترینا، دختر پوتین هم در سال ۲۰۱۳ در ایگورا برگزار شد.
بخشی از شرکتی که پول را دریافت کرده بود اکنون به یوری کوالچوک، مالک بانک روسیه تعلق دارد که در فهرست تحریم های دولت آمریکا به عنوان "صندوقدار" آقای پوتین معرفی شده بود.
وکیل آقای کوالچوک گفته که تمام اطلاعاتی که شامل قوانین مربوط به شفافیت اجباری است در مورد بانک روسیه منتشر شده و او نمی فهمد که چرا موکلش معرض سئوال است.
سانبارن
چهارمین شرکتی که رد پای آن در مدارک فاش شده وجود دارد، شرکت سانبارن است که این شرکت هم از یک رشته معاملات مشکوک سود برده است.
Image copyrightGettyImage captionآرکادی روتنبرگ، یکی دیگر از دوستان دوران کودکی آقای پوتین
به عنوان نمونه، بانک روسیه سهامی را در اختیار این شرکت قرار داد که بعدا به قیمت ۲۵ میلیون دلار به فروش رفت. در نمونه ای دیگر، این شرکت برای ارائه توصیه هایی مربوط به سرمایه گذاری و تجارت در روسیه، از طریق یک شرکت قبرسی مبلغ ۳۰ میلیون دلار حق مشاوره دریافت کرد.
سانبارن همچنین از شرکت های متعلق به میلیاردری به نام ارکدی روتنبرگ، یکی دیگر از دوستان دوران کودکی رئیس جمهور روسیه، در مجموع ۲۳۱ میلیون دلار وام گرفته است. اینجا هم نه شواهدی از تأمین ضمانت دیده می شود و نه نشانه ای از بازپرداخت وام ها وجود دارد.
در همان زمانی که این وام ها در اختیار شرکت سانبارن قرار گرفت، یکی از شرکت های آقای روتنبرگ قراردادی بسیار پر سود برای کار کردن روی خط لوله گاز روسیه به اروپا به ارزش ۴۰ میلیارد دلار به دست آورد. پروژه گاز "مسیر جنوبی" بعدا لغو شد.
بانک روسیه، سرگئی رولدوگین و ارکادی روتنبرگ به سئوال هایی که بیبیسی برای آنها فرستاد پاسخ ندادند.